Có lẽ, không một nhà báo hiện đại nào lại không sử dụng mạng xã hội (MXH) như là 1 kênh tiếp nhận thông tin, thậm chí là 1 nguồn cung cấp thông tin dồi dào, phong phú.
Tuy nhiên, khi sử dụng nguồn tin trên MXH, người làm báo phải hết sức cẩn trọng và xác minh cho bằng được thông tin rồi mới thông tin đến độc giả.
Các nhà báo phỏng vấn bà Caryn R. McClelland (Phó đại sứ Mỹ tại Việt Nam) tại Sân bay Biên Hòa tháng 12-2019 (ảnh: Thọ Vực).
Cẩn trọng với nguồn thông tin phong phú
Theo nhà báo Ngô Phước Tuấn, phóng viên báo VnExpress, việc ứng xử với MXH là một trong những kỹ năng cần có của một nhà báo hiện đại. “MXH là nơi tôi kiếm thông tin nhanh nhất. Từ đó, với những kỹ năng, nghiệp vụ báo chí sẵn có, tôi sẽ biến nó thành một bản tin chính thống để phục vụ bạn đọc của mình” - phóng viên Phước Tuấn nói.
Thậm chí, ngay cả những commet (bình luận) của người dùng MXH cũng có thể trở thành gợi ý hữu ích cho 1 đề tài hay. Những bình luận của công chúng sử dụng MXH cũng giúp cho nhà báo có cái nhìn đa chiều hơn khi tiếp cận, khai thác thông tin. “Những đề tài, tuyến bài hay đôi lúc lại xuất phát từ một lời bình luận của bạn đọc trên MXH. Chính vì vậy, tạo sự tương tác với bạn đọc, không đâu tốt bằng MXH”- nhà báo Phước Tuấn chia sẻ.
Nói về việc tận dụng MXH trong khai thác thông tin, nhà báo A Lộc, phóng viên thường trú của báo Tuổi trẻ tại Đồng Nai nêu dẫn chứng: Nhiều vụ việc cần những ví dụ thực tế mà thông thường phóng viên phải đi lân la dò hỏi từng người quen, nguồn tin... mất khá nhiều thời gian và công sức thì nay họ có thể dễ dàng tìm thấy trên MXH.
Không chỉ trang cá nhân, nhiều group (nhóm) "chuyên ngành" cũng được tạo ra trên Facebook. Đó là nguồn tin vô cùng phong phú và quý giá cho người làm báo. “Chẳng hạn, các group khá nổi tiêng trên Facebook hiện nay như Otofun hay Bạn hữu đường xa luôn có những thông tin, hình ảnh, video “siêu” nhanh về các sự cố giao thông cũng như những vấn đề liên quan... Điều quan trọng nhất với người làm báo khi khai thác thông tin từ mạng xã hội là kỹ năng đánh giá chất lượng thông tin và thẩm định nguồn tin”, nhà báo A Lộc nói thêm.
Nhà báo Đàm Thanh Giang, phóng viên Báo Người lao động là người thường xuyên sử dụng MXH. Mục đích ban đầu của anh là để cập nhật tin tức, giải trí và kết nối với bạn bè, người thân, đồng nghiệp. Trong quá trình sử dụng, nhiều lần, chính người dùng MXH đã chủ động liên hệ, cung cấp nhiều nguồn tin quan trọng cho anh. Đồng thời, cũng chính họ kết nối, giúp anh tìm được những nhân vật hay, những việc làm ý nghĩa để phản ánh trên mặt báo.
“Tôi biết có rằng đã nhiều "tai nạn" báo chí xảy ra khi nhà báo sử dụng nguồn tin trên MXH nhưng không kiểm chứng. Vì thế, tôi nghĩ rằng người làm báo ngày nay không thể không dùng MXH nhưng cần phải có một "sức đề kháng" cực mạnh thì mới hiệu quả”- nhà báo Thanh Giang nhấn mạnh.
Cũng đồng quan điểm trên, phóng viên Báo Đồng Nai Vương Thế cho rằng, MXH là nguồn thông tin phong phú nhưng là thông tin chưa kiểm chứng. Vì thế, nhà báo khi sử dụng MXH cần phải cẩn trọng và biết chọn lọc thông tin. Nhà báo chỉ nên sử dụng MXH như một kênh thông tin ban đầu và luôn phải thực hiện kiểm chứng kỹ lưỡng từ cơ quan chức năng để có thông tin chính xác. Đây cũng là chức năng mà MXH không thể thực hiện thay nhà báo được.
Các nhà báo đạt giải ngòi viết vàng năm 2020
Như một công cụ…
MXH không chỉ là kênh giúp người làm báo phát hiện nhiều tin nóng, tin hay, khơi gợi nhiều đề tài tốt mà còn là kênh lan toả những tác phẩm báo chí đến độc giả. Hiện nay, hầu hết các cơ quan báo chí đều thành lập những trang Facebook, YouTube riêng để tiếp cận công chúng. Thậm chí, với đặc thù sản xuất nhiều chương trình, các đài truyền hình còn sở hữu nhiều trang MXH, mỗi chương trình là 1 tài khoản MXH khác nhau.
Thực tế, MXH đã hỗ trợ rất tốt cho báo chí trong việc lan tỏa tác phẩm. Ngày nay, thay vì vào trực tiếp website của các tờ báo, bạn đọc có thói quen theo dõi Fanpage của tờ báo mà mình yêu thích hơn. Họ cũng dễ dàng vào đọc bài báo theo các đường link được người khác chia sẻ trên MXH hơn là chủ động tìm đọc trên website hoặc app riêng của báo.
Nhà báo Phan Nga, phóng viên Báo Giáo dục và thời đại cho hay, ngoài mục đích giải trí cá nhân, tôi còn sử Zalo, Facebook là kênh để chia sẻ những sản phẩm của bản thân cũng như đồng nghiệp trong cơ quan. Đó cũng là cách để nhiều bạn đọc biết đến Báo Giáo dục và thời đại nhiều hơn.
Nếu như ưu thế của MXH là thông tin nhanh, tức thời tới độc giả/khán giả, thì báo chí chính thống tuy chậm hơn một chút nhưng lại cung cấp được cho công chúng những thông tin có chất lượng, chuẩn xác hơn. Đây cũng chính là yếu tố thu hút bạn đọc của báo chí chính thống. Vì vậy, nếu có tác phẩm báo chí chất lượng và biết sử dụng MXH như một cánh tay, một công cụ để truyền thông cho mình, thì công chúng sẽ đến với báo chí ngày một nhiều hơn.
Hoàng Giang
