Dịch Covid-19 đang ảnh hưởng rất lớn đến tình hình kinh tế, trong đó có xuất khẩu nông sản. Hiện doanh nghiệp trong ngành chế biến nông sản của Đồng Nai đang nỗ lực tìm thị trường mới, giàu tiềm năng ngoài những thị trường xuất khẩu truyền thống. Trong đó, thị trường Trung Đông và châu Phi vốn ít được doanh nghiệp chú ý vì vị trí địa lý xa, không thuận lợi cho xuất khẩu hiện lại được đánh giá là thị trường xuất khẩu giàu tiềm năng, đặc biệt với các loại nông sản chế biến.
Chế biến rau củ, trái cây sấy tại Công ty Quỳnh Anh (huyện Định Quán)
Thị trường mới
Trung Đông và châu Phi là những thị trường khá mới với doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Đồng Nai. Tuy nhiên, theo các chuyên gia trong lĩnh vực xuất khẩu nông sản, với 70 quốc gia, 1,6 tỷ người, nhiều nước lại không thuận lợi để phát triển nông nghiệp nên đây là thị trường có nhu cầu rất lớn về nhập khẩu nông sản. Thời gian qua, nông sản Việt Nam đã có mặt ở thị trường này tuy nhiên thường đều xuất khẩu qua nước trung gian. Theo đó, nông sản thường xuất thô rồi in nhãn mác của nước khác khi xuất khẩu, rất ít trên nhãn mác bao bì của nông sản vào các thị trường trên có ghi xuất xứ Việt Nam.
Ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn) cho biết: “Xuất khẩu sang các nước Trung Đông và châu Phi trong vòng 5 năm vừa qua đều đạt mức tăng trưởng tốt. Kim ngạch này tiếp tục tăng trưởng khả quan khi các thị trường truyền thống đã bão hòa, ảnh hưởng dịch bệnh Covid - 19”.
Theo ông Hòa, 15 nước ở Trung Đông hầu hết phát triển tài nguyên dầu mỏ và khí đốt với tiềm năng tài chính, thanh toán rất cao. Nhu cầu nhập khẩu lương thực thực phẩm, rau quả của họ rất lớn vì gần như họ không phát triển về nông nghiệp (trừ Israel). Nhu cầu về lương thực của các nước châu Phi rất lớn, các nước này đang nhập khẩu gạo của Việt Nam khá nhiều. Thị trường này cũng ngày càng giàu tiềm năng vì các nước Trung Đông, châu Phi hiện đang thu hút người di dân từ các nơi về đang tăng nhanh.
Giới thiệu sâu hơn về tiềm năng thị trường Trung Đông và châu Phi, Phó Vụ trưởng Vụ thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công thương) Đỗ Quốc Hưng nhận xét, tiềm năng xuất khẩu nông sản, đặc biệt là mặt hàng rau củ, trái cây vào các nước Trung Đông, châu Phi còn rất lớn vì Chính phủ nhiều nước đang khuyến cáo người dân tăng ăn rau, quả. Nhu cầu nhập khẩu cà phê của họ cũng rất lớn. Doanh nghiệp muốn xuất khẩu vào đây phải bỏ công để tìm hiểu kỹ về những thị trường này, nhất là về văn hóa, thị hiếu của họ.
Sản xuất hạt điều tại một công ty chế biến ở huyện Xuân Lộc
Nhu cầu lớn với nông sản chế biến
Ông Đỗ Quốc Hưng cho biết thêm, nông sản Việt Nam muốn vào châu Phi đều phải qua các khâu trung gian nên giá trị còn thấp. Doanh nghiệp xuất khẩu nên tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp bản địa ở các nước châu Phi để tăng cơ hội xuất khẩu trực tiếp. Một điểm yếu khác, hiện đa số nông sản vẫn xuất theo dạng nguyên liệu thô với giá rẻ, giá trị thấp. Cần đẩy mạnh xuất khẩu nông sản chế biến sâu để tăng giá trị.
Khó khăn nhất trong xuất khẩu nông sản đi Trung Đông và châu Phi là thị trường này khá xa nên thời gian vận chuyển rất lâu. Theo đó, xuất khẩu rau quả tươi không phải là lợi thế. Hiện nay, doanh nghiệp ngày càng quan tâm xuất khẩu nông sản chế biến như mứt, nước ép trái cây, nông sản sấy… Việt Nam hiện đang xuất khẩu rất tốt các sản phẩm chế biến, nước ép. Tuy nhiên hiện vẫn là giai đoạn thăm dò thị trường nên cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu là rất lớn.
Một vấn đề doanh nghiệp cần chú ý khi xuất khẩu vào các nước Trung Đông là nhiều nước trong khối Ả Rập đều theo đạo Hồi, doanh nghiệp phải có chứng nhận Halal chuẩn quốc tế cho nông sản. Ông Bùi Thanh Vân, Giám đốc Công ty TNHH Vân Phát (xã Tây Hòa, H.Trảng Bom) chia sẻ, thời gian qua, hoạt động sản xuất của doanh nghiệp bị do ảnh hưởng rất lớn do dịch bệnh Covid - 19. Doanh nghiệp kỳ vọng sau dịch bệnh, thị trường xuất khẩu sẽ khởi động trở lại. Trong đó, các nước Trung Đông luôn là thị trường giàu tiềm năng doanh nghiệp quan tâm khai thác. Đó cũng là lý do từ nhiều năm trước, doanh nghiệp đã làm chứng nhận Halal cho các sản phẩm chế biến.
Phan Anh