Nhiều nhà đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp đánh giá Đồng Nai có lợi thế để đầu tư nông nghiệp công nghệ cao, hướng đến phát triển nền nông nghiệp 4.0 như: vị trí địa lý thuận tiện, đường sá giao thông thuận lợi, khí hậu ôn hòa...


Đồng Nai cũng rất quan tâm, có nhiều chính sách phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nhất là nông nghiệp 4.0 vì đây là xu hướng tất yếu trong phát triển nông nghiệp của các quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn còn nhiều rào cản để phát triển nông nghiệp 4.0.

Thiếu nền tảng phát triển

Gần đây, ông Hồ Xuân Hùng, nguyên Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, Chủ tịch Tổng hội NN-PTNT Việt Nam đã chia sẻ trên báo chí: “Chúng ta hướng tới công nghệ 4.0, nhưng không khéo nông nghiệp Việt Nam rơi vào bẫy '4 không': Không có nguồn lực, lao động trẻ có trình độ, công nghệ mới, thông tin thật”.

Theo ông Hồ Xuân Hùng, không có nguồn lực là người có tiền thì không có đất, người có đất thì không có tiền đang tạo thành điểm nghẽn lớn của cái bẫy 4 không trong thực hiện cách mạng nông nghiệp 4.0 của nước ta. Ngoài ra, còn các rào cản khác như: Vai trò quan trọng của doanh nghiệp trong đầu tư vào nông nghiệp, nhưng hiện doanh nghiệp nông nghiệp vẫn chiếm tỷ lệ quá thấp trong tổng số doanh nghiệp của cả nước. Vai trò, vị trí của HTX và vấn đề tổ chức lại HTX thực sự là tổ chức hợp tác tự nguyện và cùng có lợi để giải quyết được những vấn đề then chốt của ngành nông nghiệp. Cũng theo ông Hùng, thế giới đã đạt được những thành tựu vô cùng to lớn về nghiên cứu, sản xuất giống cây trồng, vật nuôi nhưng Việt Nam đi quá chậm. Đây cũng là cái bẫy “không có công nghệ mới” mà ngành nông nghiệp đang gặp phải trong tiếp cận và phát triển cách mạng 4.0.

Đồng Nai tuy có nhiều lợi thế thu hút đầu tư nông nghiệp công nghệ cao với quy mô lớn. Nhưng không ít nhà đầu tư đành bỏ cuộc vì thiếu nguồn lực là quỹ đất và nguồn vốn.

Ông Trần Quang Tính, Giám đốc Công ty TNHH thương mại trang trại Việt (H.Xuân Lộc), doanh nghiệp đi tiên phong ứng dụng công nghệ cao xây dựng chuỗi sản xuất khép kín chia sẻ, đầu tư sản xuất nông nghiệp công nghệ cao theo chuỗi khép kín, nhà đầu tư cần quỹ đất lớn với quy mô hàng chục, thậm chí hàng trăm ha. Nhưng trong thực tế, doanh nghiệp rất khó tìm được quỹ đất đạt yêu cầu để làm nông nghiệp sạch. Đất sạch ở đây bao gồm ở cả 2 khía cạnh: đất trống không vướng đền bù, giải tỏa và đất đủ tiêu chuẩn an toàn để sản xuất nông nghiệp sạch. Ngay cả khi có quỹ đất phù hợp với yêu cầu nhưng doanh nghiệp vẫn bất lực vì vốn bồi thường để thu hồi đất quá lớn. Ngoài ra, tình trạng đất sản xuất nông nghiệp bị ô nhiễm do một thời gian dài bị “đầu độc” vì việc lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, chất thải chăn nuôi cũng là bài toán khó với nhà đầu tư.

Công ty TNHH một thành viên Tám Do (xã Bàu Cạn, huyện Long Thành) là một trong số ít doanh nghiệp tư nhân đầu tư trại heo giống với quy mô lớn, công nghệ hiện đại thuộc tốp đầu của Đồng Nai. Từ hơn 10 năm trước, doanh nghiệp này đã đầu tư vốn lớn để gầy dựng đàn heo giống đầu dòng từ nguồn nhập khẩu đến đầu tư máy móc, công nghệ tân tiến nhất của thế giới như: Sử dụng hệ thống cho heo ăn bằng chíp điện tử để quản lý chính xác khẩu phần ăn của mỗi con heo theo từng thời kỳ sinh trưởng. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo để quản lý cặn kẽ về sức khỏe, thức ăn, quá trình sinh trưởng, thậm chí lịch rụng trứng… của mỗi con heo trong đàn. Toàn bộ hoạt động của trang trại đều được kết nối với hệ thống máy tính ở khu điều hành; đội ngũ kỹ sư chỉ cần theo dõi đàn heo trên máy tính là có thể quản lý được quá trình sinh trưởng, phát triển của từng con heo…

Chỉ ra một rào cản lớn khác về nguồn lực là vốn đầu tư, ông Nguyễn Tấn Hậu, Giám đốc Công ty TNHH MTV Tám Do chia sẻ, muốn cạnh tranh trong giai đoạn hội nhập sâu, rộng hiện nay, doanh nghiệp đang đầu tư thêm trang trại sản xuất giống hoàn toàn tự động với công nghệ hiện đại nhất. Mong muốn lớn nhất của doanh nghiệp là tiếp cận được nguồn vốn vay kịp thời để nắm bắt được cơ hội phát triển trong khó khăn. Nhưng đây là điều rất khó vì cùng tài sản thế chấp, hiện doanh nghiệp vay được số vốn thấp hơn nhiều so với trước do ngân hàng siết lại hạn mức cho vay trong giai đoạn rủi ro cao.


Hệ thống dữ liệu thông tin yếu và thiếu

Nông nghiệp 4.0 được coi là nền sản xuất thông minh dựa trên các thành tựu đột phá về công nghệ thông tin, công nghệ sinh học và vật lý. Để xây dựng được một nền sản xuất nông nghiệp mọi thứ đều được số hóa đều dựa trên nền tảng căn cơ nhất là phải xây dựng và phát triển được hệ thống dữ liệu lớn (Big data), chính xác. Có hệ thống dữ liệu này, ngành nông nghiệp mới ứng dụng các công nghệ mới, hiện đại từ công tác dự báo nguồn nước, thiên tai, dịch bệnh, tác động của biến đổi khí hậu đối với ngành, lĩnh vực nông nghiệp; trong quản lý vùng chuyên canh, truy xuất nguồn gốc, liên kết chuỗi giá trị; trong dự báo, phân tích, đánh giá, quản lý và phát triển thị trường nông - lâm - thủy sản...Có hình thành hệ sinh thái nông nghiệp số như trên thì mới khuyến khích được nông dân và doanh nghiệp tham gia vào chuyển đổi số; ứng dụng công nghệ số trong quy trình sản xuất, chế biến, phân phối sản phẩm nông nghiệp...

Chỉ ra rào cản của việc thiếu hệ thống dữ liệu, thông tin, ông Phan Văn Danh, Phó chủ nhiệm Hội Doanh nhân Việt kiều Úc, Giám đốc HTX dịch vụ chăn nuôi Xuân Phú (H.Xuân Lộc) nhận xét, các nước trên thế giới phát triển chăn nuôi dựa trên cơ sở khoa học. Ngành chăn nuôi Việt Nam phát triển một cách tự phát quá lâu, kể cả ứng dụng khoa học - công nghệ cũng theo cách tự phát. Chăn nuôi Việt Nam phát triển rất mạnh nhưng chưa có sự đầu tư đúng mức về ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, nhất là ở khâu con giống khiến ngành giống trong nước kém chất lượng vì chưa có một chiến lược phát triển bài bản.

Cũng theo ông Danh, tại nhiều nước, họ có hệ thống thông tin, dữ liệu đầy đủ về hoạt động đầu tư cũng như nhu cầu thị trường của các loại nông sản nên dự đoán trước được chuyển động của thị trường; thậm chí dự báo khá chính xác sự tăng, giảm cả trong ngắn hạn và dài hạn. Đây là cơ sở rất quan trọng để từ nhà quản lý đến doanh nghiệp, nông dân điều chỉnh sản xuất cho phù hợp. Thông tin về ngành chăn nuôi của ta rất ít dữ liệu, có thì cũng thiếu chính xác và tính tổng quát nên quy hoạch chăn nuôi còn xa thực tế và cũng khó dò về mặt thị trường.