Chuyển dịch lao động trong ASEAN còn nhiều “rào cản”

Thứ năm - 22/11/2018 21:38
  • Xem với cỡ chữ 
  •  
  •  
  •  

Việt Nam đang có nguồn nhân lực trẻ và năng động, có khả năng thích ứng nhanh, có nhiều cơ hội làm việc ở nước ngoài, tuy nhiên, nhiều người trẻ chưa tận dụng được cơ hội này... Những vấn đề này đã được chỉ ra tại hội thảo chia sẻ thông tin “Nghiên cứu về vấn đề lao động của Việt Nam và dịch chuyển lao động trong ASEAN” diễn ra sáng 21-11. Hội thảo do Viện nghiên cứu quốc tế và đối ngoại nhân dân cùng với Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Đồng Nai phối hợp tổ chức.​

Nhiều “rào cản” kỹ năng và kỹ thuật

Tại hội thảo, PGS.TS. Mạc Văn Tiến, Viện Khoa học giáo dục nghề nghiệp cho biết, tính đến hết quý II-2017 Việt Nam có khoảng 55 triệu lao động. Trong số gần 53,4 triệu lao động có việc làm thì chỉ có 23% có chuyên môn kỹ thuật (từ sơ cấp trở lên), khoảng 18 triệu lao động khu vực phi chính thức không có kỹ năng. Và đang tồn tại sự bất hợp lý trong cơ cấu nhân lực giữa lao động với lao động kỹ thuật chuyên môn.


Viện trưởng Viện nghiên cứu quốc tế và đối ngoại nhân dân Phan Anh Sơn chia sẻ thông tin tại hội thảo.

Ðánh giá của các tổ chức quốc tế như Ngân hàng thế giới (WB), Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) cũng chỉ ra kinh nghiệm nghề nghiệp của lao động Việt Nam chưa đáp ứng được các yêu cầu của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các kỹ năng mềm như làm việc nhóm, kỹ năng xử lý tình huống, các kỹ năng làm việc trong môi trường đa văn hóa còn hạn chế. Ðặc biệt là thiếu kỹ năng kỹ thuật và kỹ năng làm việc cốt lõi (sử dụng máy tính, khai thác thông tin trên mạng internet, ngoại ngữ...) dẫn đến thực trạng xuất cư lao động Việt Nam vào AEC (Cộng đồng kinh tế ASEAN) thấp.

Ông Tiến cũng chỉ ra rằng, bên cạnh các rào cản về kỹ năng nói trên, vấn đề đào tạo nghề để lao động Việt Nam có thể gia nhập vào AEC cũng còn hạn chế, chưa theo kịp xu thế. Chẳng hạn như Thái Lan cần tuyển lao động ngành công nghiệp ô tô, Singapore cần tuyển lao động chuyên ngành dịch vụ nhà hàng khách sạn, Malaysia cần tuyển lao động dịch vụ tài chính; trong khi Việt Nam đang dư thừa lao động nông nghiệp, lao động phổ thông và tới đây sẽ là một bộ phận lao động ngành dệt may, da giày.

Liên quan đến chất lượng nguồn nhân lực, ông Tiến cho rằng đây cũng là rào cản lớn cho lao động Việt Nam. Theo đánh giá của ILO, chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam mới đạt gần 3,8 điểm, xếp thứ 11/12 nước châu Á được khảo sát (trong khi Hàn Quốc đạt 6,9 điểm; Ấn Ðộ đạt 5,8 điểm; Malaysia đạt 5,6 điểm; Thái Lan là 4,9). Tỷ lệ lao động chất lượng cao, sự thành thạo công nghệ, trình độ tiếng Anh, năng suất lao động và cả chỉ số cạnh tranh nhân tài của lao động Việt Nam cũng thấp hơn nhiều nước trong khu vực.

Từ những rào cản trên, ông Tiến cho rằng bản thân chưa nhìn thấy sự thay đổi rõ rệt nào trong dịch chuyển lao động giữa Việt Nam vào các nước trong khu vực và nếu không có sự thay đổi thì Việt Nam rất khó nắm bắt 14 triệu việc làm mới được tạo ra trong AEC vào năm 2025.

Chia sẻ thêm về việc nhiều lao động trẻ có tay nghề đạt chuẩn AEC của Việt Nam chưa tiếp cận được thị trường lao động các nước, ông Phan Anh Sơn, Viện trưởng Viện nghiên cứu quốc tế và đối ngoại nhân dân cho biết, Cộng đồng AEC cho phép dịch chuyển lao động có tay nghề, nhưng mỗi ngành nghề, ở mỗi quốc gia lại có những điều kiện riêng. Trong khi đó, khung trình độ quốc gia hiện nay trong khối ASEAN vẫn tồn tại khoảng cách. Người lao động muốn dịch chuyển giữa các quốc gia ngoài kỹ năng chung theo khung chuẩn ASEAN cần có thêm kỹ năng kỹ thuật của riêng từng nước.

Bà Nguyễn Thanh Phương đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, kết quả thu thập thông tin về nguồn nhân lực và dịch chuyển lao động tại 4 địa phương là Ðồng Nai, Hà Nội, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên cho thấy, Việt Nam đang trong thời kỳ dân số vàng nhưng lại thiếu hụt lao động có trình độ tay nghề cao và công nhân kỹ thuật lành nghề trong các nhóm ngành điện tử, dệt may, da giày, cơ khí chế tạo; mức độ tự chủ và các kỹ năng làm việc của lao động Việt Nam chưa đáp ứng được yêu cầu; vấn đề hợp tác giữa doanh nghiệp với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp bước đầu đã có sự phối hợp và mang lại hiệu quả nhất định nhưng nhìn chung còn đơn lẻ.

Cần các kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm

Tại hội thảo, trên cơ sở chỉ ra nguyên nhân, các đại biểu thẳng thắng nhìn nhận: để biến thách thức thành cơ hội, để tăng số lượng lao động Việt Nam được dịch chuyển trong AEC và thích ứng được với cách mạng công nghiệp 4.0, đã đến lúc lao động Việt Nam cần trau dồi các kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm, đặc biệt là ngoại ngữ và khả năng ứng dụng công nghệ. Ngoài những kiến thức cơ bản về nghề nghiệp, người lao động cần tự học để nâng cao kỹ năng, trình độ chuyên môn và trang bị những kỹ năng mới mà doanh nghiệp trong nước và quốc tế cần.

Ông Nguyễn Khánh Cường, Hiệu trưởng Trường cao đẳng Công nghệ quốc tế Lilama 2 cho biết, liên quan đến chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu thị trường lao động trong nước và tới đây là thị trường khu vực, từ nhiều năm nay trường đã hình thành và duy trì mô hình “đào tạo kép” của Ðức. Cụ thể, nhà trường phối hợp với các doanh nghiệp đối tác trên địa bàn tỉnh như: Bochs, Pepper and Fuchl, Ishikawa Seiko... hình thành trung tâm đào tạo ngay tại doanh nghiệp. Căn cứ nhu cầu doanh nghiệp, nhà trường sẽ lên kế hoạch tuyển sinh, cùng doanh nghiệp xây dựng nội dung đào tạo nghề và các kỹ năng chuyên môn để người lao động có thể làm việc thành thạo ngay trong thời gian thực tập. Mô hình này được cho là mang lại lợi ích cho cả 3 bên: nhà trường - người lao động - doanh nghiệp. Một số ngành nghề đào tạo của trường sinh viên sau tốt nghiệp được nhận bằng chuẩn quốc tế là hàn, cơ khí công nghiệp...

Phó giám đốc Sở LÐ-TBXH Phạm Văn Cộng cho biết, Ðồng Nai là địa phương phát triển công nghiệp nên vấn đề đào tạo nghề ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tỉnh rất coi trọng. Về hiệu quả của mô hình đào tạo theo nhu cầu thị trường, nhu cầu doanh nghiệp, ông Cộng cho biết, hầu hết các cơ sở giáo dục tại Ðồng Nai đều đang áp dụng đào tạo theo địa chỉ, theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp. Về vấn đề dịch chuyển lao động, Phó giám đốc Sở LÐ-TBXH cho rằng, hiện rất nhiều doanh nghiệp tại Ðồng Nai thiếu hàng ngàn lao động phổ thông chứ không riêng lao động trình độ cao. Nguyên dân dẫn đến sự dịch chuyển này có cả yếu tố chủ quan lẫn khách quan. Ðó là sự phát triển công nghiệp cả nước dẫn đến di cư lao động về quê; người lao động chủ động thay đổi môi trường làm việc để được cải thiện về chế độ đãi ngộ, thu nhập...

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà nghiên cứu cũng chỉ ra cần thay đổi về chính sách vĩ mô, các giải pháp để doanh nghiệp giữ chân, thu hút nguồn nhân lực; cách để cải thiện năng suất, chất lượng lao động; tận dụng thời cơ dịch chuyển lao động trong AEC.

Cơ hội để hội nhập sâu thị trường lao động khu vực

Cuối năm 2015, Cộng đồng kinh tế ASEAN (gọi tắt AEC) chính thức được thành lập. Một trong những thỏa thuận đáng chú ý và có tác động trực tiếp đến các quốc gia thành viên đó là lao động trẻ, có trình độ thuộc 8 nhóm nghề nghiệp, bao gồm: bác sĩ, nha sĩ, hộ lý, kỹ sư, kiến trúc sư, kiểm toán viên, giám sát viên và nhân viên du lịch, được tự do di chuyển giữa các quốc gia trong AEC. Đây được xem là cơ hội để các chuyên gia và lao động tay nghề cao hội nhập sâu vào thị trường lao động khu vực. Tuy nhiên, sau gần 3 năm tham gia, tỷ lệ lao động của Việt Nam làm việc ở các nước thành viên AEC còn thấp.

Ban Mai

Tác giả: Nguyễn Thị Lộc

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây