(CTT-Đồng Nai) - Nằm ẩn mình dưới lớp đất đỏ bazan tại xã Bình Lộc, thành phố Long Khánh, di tích khảo cổ Cầu Sắt là một bằng chứng quý giá về nền văn hóa tiền sử phong phú từng phát triển ở Đồng Nai. Các cuộc khai quật gần đây đã mang đến hàng ngàn hiện vật có giá trị, giúp làm sáng tỏ thêm về bức tranh văn hóa cổ xưa của vùng đất Nam Bộ.


Hai đợt khai quật

Sau khi được phát hiện vào tháng 12-1975 tại ấp 2, xã Bình Lộc, thành phố Long Khánh, di tích khảo cổ Cầu Sắt đã được khai quật lần đầu tiên vào năm 1976. Các nhà khảo cổ nhận thấy di tích chỉ có một tầng văn hóa duy nhất, dày khoảng 0,75m, nằm giữa lớp mặt và lớp sinh thổ, có cấu tạo từ đất pha sỏi sạn màu nâu. Đợt khai quật lần thứ nhất năm 1976, có tổng diện tích 320m2, chia làm 4 hố khai quật. Đợt khai quật này đã thu được 772 hiện vật đá, 3 hiện vật gốm và 31.637 mảnh gốm vỡ, cùng với nhiều mảnh đá cuội bazan nguyên và vỡ.

Đến năm 2021, di tích khảo cổ Cầu Sắt tiếp tục được khai quật lần thứ hai trên diện tích 100m2, bao gồm 3 hố (H1, H2, H3). Đợt khai quật này đã thu được tổng cộng 4.845 hiện vật, trong đó có 109 hiện vật đá và 4.735 mảnh gốm. Đáng chú ý, một trong ba hố khai quật (H1) không phát hiện tầng văn hóa. Sau khi hoàn thành, tất cả các hố khai quật và thám sát đều được lấp đất, trả lại nguyên trạng di tích nhằm bảo tồn tầng văn hóa.


Giá trị khảo cổ, lịch sử văn hóa

Di tích khảo cổ Cầu Sắt là một trong những di tích được phát hiện từ năm 1975 ở Đông Nam bộ và biểu thị cho giai đoạn sớm nhất trong truyền thống văn hóa Đồng Nai.
Những khám phá gần đây tại di tích này đã mở ra những hướng nghiên cứu mới đầy hứa hẹn cho các nhà sử học và văn hóa về một nền văn hóa cổ từng tồn tại hàng ngàn năm trên vùng đất Long Khánh - Đồng Nai.

Dựa trên kết quả thăm dò, khai quật và phân tích hiện vật, các nhà khảo cổ học đã xác định di tích Cầu Sắt là một khu cư trú cổ có giá trị to lớn về vật chất, tinh thần, khoa học kỹ thuật, kinh tế và xã hội của cư dân xưa. Sự đa dạng và phong phú của các hiện vật, đặc biệt là công cụ sản xuất như rìu tứ giác, rìu có vai, bàn mài và đồ gốm, cho thấy nơi đây từng là nơi sinh sống của cộng đồng người cổ từ khoảng 5.000 đến 2.000 năm trước.

Với tính chất cư trú, di tích là nguồn sử liệu cung cấp cơ sở khoa học trong việc làm sáng tỏ hơn giá trị lịch sử, văn hóa của cư dân cổ trên vùng đất Long Khánh - Đồng Nai. Thông qua kết quả của các cuộc khai quật đã góp phần khẳng định sự tồn tại và phát triển của những cộng đồng cư dân cổ ở đây. Những hiện vật thu thập được trong các hố khai quật đã cho thấy người cổ định cư lâu dài tại đây qua nhiều giai đoạn khác nhau.

Dựa trên những giá trị khảo cổ, lịch sử và văn hóa đã được xác định, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Hồng Ân đã đề xuất UBND tỉnh xếp hạng di tích khảo cổ Cầu Sắt ở cấp tỉnh. Việc này nhằm tạo hành lang pháp lý để bảo vệ và phát huy giá trị của di tích một cách hiệu quả, tuân thủ đúng các quy định của pháp luật về di sản văn hóa và các văn bản liên quan.