Từ trước Tết Nguyên đán 2021 đến nay, nông dân ở cả chục tỉnh, thành trên cả nước đã xảy ra câu chuyện “giải cứu” cho hàng loạt nông sản từ rau, củ quả đến trái cây không tiêu thụ được do ảnh hưởng dịch Covid -19. Chưa bao giờ, việc tái cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp theo chuỗi liên kết từ khâu nuôi, trồng đến tiêu thụ, chế biến được đặt ra một cách cấp bách như hiện nay.
Thời gian qua, giá bưởi xuống thấp vì nguồn cung dồi dào, thị trường tiêu thụ chậm do ảnh hưởng của dịch Covid - 19. Ảnh: Vườn bưởi ở huyện Vĩnh Cửu. Ảnh: Phan Anh
Nông sản lại chờ “giải cứu”
Câu chuyện “giải cứu” nông sản bắt đầu xuất hiện ở các địa phương bị phong tỏa bởi dịch Covid - 19 như Hải Dương, Hà Nội khiến hàng ngàn tấn rau, củ bị bỏ mặc trên đồng vì không có nơi tiêu thụ ngay từ trước Tết Nguyên đán 2021. Tình trạng này tiếp tục lan dần ra nhiều tỉnh, thành như nông dân trồng rau Đà Lạt, nông dân trồng thanh long, bưởi …kêu cứu vì không gọi được thương lái thu mua từ trước Tết Nguyên đán đến nay. Cụ thể, sau Tết Nguyên đán 2021, tại 2 xã Xuân Tây và Xuân Đông (huyện Cẩm Mỹ) còn khoảng 550 tấn bưởi đào đang chín rục ngoài vườn mà không có thương lái thu mua.
Nguyên nhân khiến nông dân trồng bưởi rơi vào cảnh phải kêu cứu là do ảnh hưởng dịch bệnh Covid - 19. Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ và rõ hơn thì nguyên nhân thực sự của câu chuyện trái bưởi bị ùn ứ, không nơi tiêu thụ là do thời gian qua, diện tích trồng bưởi trong cả nước tăng nhanh, nguồn cung quá dồi dào trong khi thị trường tiêu thụ giảm mạnh. Chỉ tính riêng trên địa bàn Đồng Nai, hiện diện tích bưởi đã phát triển được gần 8,3 ngàn ha, tăng gấp đôi so với vài ba năm trước đó. Đây cũng là nguyên nhân khiến đặc sản bưởi da xanh ngay trong những ngày tiêu thụ cao điểm nhất của Tết Nguyên đán 2021, giá bán tại vườn chỉ còn 15 ngàn đồng/kg, thấp hơn nhiều lần so với mọi năm cũng khó tìm được thương lái thu mua.
Giá thấp, khó khăn về đầu ra do cung vượt cầu cũng là câu chuyện chung của nhiều loại nông sản từng đứng tốp đầu về lợi nhuận nhờ xuất khẩu tốt như: tiêu, cà phê, điều… Theo một số thương lái chuyên kinh doanh các mặt hàng nông sản trên địa bàn Đồng Nai, dịch covid - 19 đang gây khó khăn rất lớn cho thị trường tiêu thụ các mặt hàng nông sản. Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa của câu chuyện giải cứu nông sản đã xảy ra từ nhiều năm nay đều do sản xuất cung chưa gặp cầu. Dịch Covid - 19 càng bộc lộ rõ thực trạng cung thừa, cầu thiếu do nông dân vẫn sản xuất tự phát, chạy theo phong trào mà chưa thật sự làm theo nhu cầu của thị trường.
Xây dựng chuỗi liên kết
Nông dân trồng thanh long huyện Trảng Bom tham gia tổ hợp tác, hợp tác xã để có đầu ra bền vững hơn. Ảnh: Phan Anh
Trong văn bản báo cáo của UBND H.Cẩm Mỹ về hoạt động hỗ trợ nông dân trồng bưởi trên địa bàn huyện, giải pháp được đặt ra về lâu dài là UBND huyện tập trung mời gọi doanh nghiệp tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ bưởi đào, chú trọng đề xuất các mô hình đầu tư vào chế biến như làm nước ép bưởi, rượu bưởi…Song song đó, địa phương tiếp tục vận động người dân không mở rộng diện tích trồng bưởi; sản xuất theo quy trình và ghi chép nhật ký sản xuất để truy xuất được nguồn gốc sản phẩm, đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp tiêu thụ.
Theo Phó giám đốc Sở Nông nghiệp – Phát triển nông thôn Trần Lâm Sinh, tính chuyện đường dài cho sản xuất nông nghiệp theo chuỗi liên kết từ nuôi, trồng đến tiêu thụ đã được Đồng Nai chú trọng thực hiện trong nhiều năm qua. Kết quả đến nay, toàn tỉnh có 16 dự án cánh đồng lớn đã được phê duyệt với tổng diện tích trên 5,2 ngàn ha với tổng kinh phí hỗ trợ dự kiến gần 70,3 tỷ đồng. Ngoài ra, các doanh nghiệp, HTX trên địa bàn tỉnh cũng đã triển khai nhiều dự án xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ với nhiều mặt hàng chủ lực của địa phương.
Phan Anh
