Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ có khoảng 5 ngàn đảng viên nhưng đã lãnh đạo khoảng 20 triệu dân làm nên thắng lợi vĩ đại.
Vào thời điểm cả nước có khoảng 5 ngàn đảng viên thì Đồng Nai chỉ vỏn vẹn 40 đảng viên. Tuy ít đảng viên nhưng Đảng ta đã hiệu triệu được tất cả các giai tầng xã hội đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Các đảng viên lúc bấy giờ không có động cơ vụ lợi nào khác ngoài việc đánh đuổi thực dân ra khỏi nước ta và xây dựng chính quyền nhân dân nên tạo niềm tin rất lớn của nhân dân với Đảng.
Người dân H.Vĩnh Cửu thường
xuyên theo dõi nắm bắt thông tin và tích cực đóng góp ý kiến xây dựng Đảng, chính
quyền
Nắm chắc thời cơ để hành động
Theo các tài liệu sử sách của Đảng bộ tỉnh và của Thư viện Đồng Nai, ngay sau khi Nhật đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương thì sáng 10-3-1945 bộ máy thống trị của Pháp cơ bản lọt vào tay phát xít Nhật từ tỉnh đến các quận của Biên Hòa. Ngay sau đó, các tổ chức thân Nhật đẩy mạnh các hoạt động lừa bịp nhân dân ta, tuyên truyền Nhật sẽ ủng hộ Việt Nam độc lập. Trái ngược với sự tuyên truyền, chúng ra sức vơ vét sức người, sức của và giết hại đồng bào yêu nước của chúng ta.
Trước tình hình trên, Đảng ta đã tuyên truyền các tầng lớp nhân dân hiểu rõ bản chất của quân xâm lược. Trước khí thế sục sôi cách mạng của quần chúng, Ban thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị: “Nhật- Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Theo đó từ cuối tháng 3-1945 nhiều cuộc khởi nghĩa từng phần đã nổ ra ở nhiều địa phương miền Bắc.
Tại Nam Kỳ, nhiều cán bộ, đảng viên bị giặc giam giữ đã thoát khỏi nhà tù trở về địa phương hoạt động, kết nối với cán bộ, đảng viên còn lại ở quê nhà để nhanh chóng, khôi phục tổ chức Đảng và các phong trào.
Đồng thời, sau ngày Nhật đảo chính Pháp, nhiều đảng viên từ các nơi đã được Trung ương cử về Biên Hòa hoạt động. Một số đảng viên phá trại giam Bà Rá (tỉnh Bình Phước) về Biên Hòa cũng nhanh chóng móc nối với phong trào.
Để chuẩn bị chu đáo cho tổng khởi nghĩa, tháng 5-1945 dưới sự lãnh đạo của Xứ ủy Nam Kỳ, tổ chức Thanh niên Tiền Phong được thành lập ở Sài Gòn do bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, đảng viên làm thủ lĩnh.
Hai tháng sau, ở Biên Hòa, tổ chức Thanh niên Tiền Phong được thành lập do Huỳnh Thiện Nghệ làm thủ lĩnh. Cùng với việc thành lập các tổ chức quần chúng, tháng 7-1945 tại chùa Tân Mai (Biên Hòa), đồng chí Hà Huy Giáp, đại diện Xứ ủy Nam Kỳ họp với liên tỉnh miền Đông để phổ biến chủ trương của Trung ương Đảng về tình hình, nhiệm vụ mới, trọng tâm là họp bàn kế hoạch khởi nghĩa giành chính quyền tỉnh Biên Hòa nhằm chuẩn bị lực lượng để tham gia tổng khởi nghĩa trên phạm vi cả nước. Lúc đó hai đồng chí Hoàng Minh Châu (Bí thư Chi bộ Bình Phước- Tân Triều) và Huỳnh Văn Hớn được cử làm đại biểu cho Đảng bộ Biên Hòa tham gia hội nghị. Tại hội nghị, Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Biên Hòa được thành lập do đồng chí Hoàng Minh Châu làm chủ tịch.
Trong kế hoạch khởi nghĩa, đồng chí Hoàng Minh Châu đã phân công đảng viên Hồ Văn Đại chịu trách nhiệm vận động ông Kinh lý Nguyễn Văn Tàng thuyết phục cháu mình là tỉnh trưởng Nguyễn Văn Quý chấp nhận việc bàn giao chính quyền để tránh đổ máu; đồng thời phân công đảng viên Ngô Hà Thành (phụ trách quốc gia tự vệ cuộc) và Nguyễn Văn Long (phụ trách lực lượng cảnh sát) đến gặp tướng Ikada - Chỉ huy quân đội Nhật đang đóng tại Biên Hòa để yêu cầu Nhật không được can thiệp vào hoạt động của Ủy ban kháng chiến, đồng thời phải giao nộp vũ khí, chỉ chỗ chôn giấu, cất giữ phương tiện chiến tranh.
Riêng đám lính gác cổng Tòa bố (nay là trụ sở UBND tỉnh Đồng Nai) và các công sở cũng đã được vận động nộp súng cho lực lượng tự vệ hoặc án binh bất động để tránh xung đột vũ trang.
Đúng 9 giờ sáng ngày 26-8-1945, đảng viên Nguyễn Văn Nghĩa (tự Xược) được hàng trăm quần chúng ở Biên Hòa hỗ trợ đã xông thẳng vào Tòa bố treo lá cờ đỏ Sao vàng đầu tiên lên dinh tỉnh trưởng.
Đến 11 giờ cùng ngày, đồng chí Hoàng Minh Châu cùng các đồng chí trong Ủy ban khởi nghĩa tỉnh đến tiếp nhận và chứng kiến bàn giao chính quyền tỉnh Biên Hòa về tay nhân dân.
Sau khi Chủ tịch Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Hoàng Minh Châu tuyên bố từ nay chính quyền cách mạng của Việt Minh là của nhân dân, đồng bào phấn khởi hô vang “Việt Nam độc lập muôn năm”, “Việt Minh muôn năm” và các đoàn công nhân, nông dân, thanh thiếu niên, học sinh, công chức, tín đồ và các chức sắc tôn giáo tay cầm cờ đỏ búa liềm, cờ đỏ sao vàng và biểu ngữ tỏa ra các đường phố hô vang khẩu hiệu chào mừng Cách mạng Tháng Tám thành công.
Tiếp nối truyền thống hào hùng
Nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Trần Đình Thành cho biết, Đồng Nai là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi ghi nhiều dấu ấn đáng tự hào về lịch sử truyền thống đấu tranh cách mạng, nơi có nhiều căn cứ của Trung ương Đảng được xây dựng tại Đồng Nai… Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh nhà luôn phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, ý chí và khát vọng phát triển. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; tích cực, chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Khai thác và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực; phát huy tiềm năng và lợi thế; nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh. Phát triển kinh tế đi đôi với phát triển văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân. Giữ vững ổn định chính trị- xã hội, bảo đảm quốc phòng- an ninh; xây dựng Đồng Nai phát triển toàn diện…
Khi về làm việc với Tỉnh ủy Đồng Nai vào tháng 6-2022, GS-TS. Tạ Ngọc Tấn, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Phó chủ tịch thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương nhận xét, thực hiện công cuộc đổi mới của đất nước sau 35 năm, Đồng Nai là tỉnh giàu của cả nước. Những kinh nghiệm trong quá trình phát triển ở Đồng Nai có ý nghĩa quan trọng để phục vụ sự lãnh đạo của Đảng ngày càng tốt hơn, đáp ứng sự phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay. Chẳng hạn, Đồng Nai là tỉnh khởi đầu cả nước về phát triển công nghiệp, thực hiện CNH-HĐH và công cuộc đổi mới.
Mới đây khi về làm việc với Tỉnh ủy Đồng Nai, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, chúng ta đều biết Đồng Nai có vai trò, vị trí rất quan trọng trong phát triển kinh tế đất nước. Đồng Nai được biết đến như một trong những địa phương có nền công nghiệp ra đời sớm nhất, như KCN Biên Hòa 1 ra đời năm 1960 và phát triển bậc nhất cả nước. Tiến trình công nghiệp của nước ta sẽ bị chậm nhịp nếu như thiếu vắng vai trò động lực và mang tính dẫn dắt của Đồng Nai cũng như một số địa phương vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Chủ tịch nước gợi ý, giờ đây Đồng Nai cần tìm kiếm những động lực tăng trưởng mới để đủ tạo ra đột phá và dẫn dắt tăng trưởng vùng và cả nước…