(CTT-Đồng Nai) - Ngày 29-6-2024, Luật BHXH sửa đổi năm 2024 đã được Quốc hội thông qua. Đây là một trong những giải pháp mang tính căn cơ cho hệ thống chính sách BHXH, trong đó nhiều quy định, chế tài về xử lý các doanh nghiệp (DN) nợ BHXH được hoàn thiện. Hy vọng, chính sách BHXH này sẽ giúp bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của NLĐ, nhằm thực hiện hiệu quả chính sách an sinh xã hội, giúp NLĐ yên tâm làm việc và đóng góp cho xã hội.
Cán bộ Bộ phận tư vấn, chăm sóc khách hàng của BHXH tỉnh đang tư vấn cho một người lao động về vấn đề chế độ, quyền lợi của người lao động
Cán bộ Bộ phận tư vấn, chăm sóc khách hàng của BHXH tỉnh đang tư vấn cho một người lao động về vấn đề chế độ, quyền lợi của người lao động
Vấn đề xử lý DN nợ BHXH để bảo vệ quyền lợi NLĐ, thời gian qua, đã có quá nhiều ý kiến chỉ ra những bất cập trong chính sách, sự thiếu chặt chẽ, chồng chéo trong các quy định, chế tài không đủ mạnh khiến nhiều DN “lờn” mặt. Cho nên Luật BHXH sửa đổi năm 2024 với nhiều quy định mới được bổ sung sẽ khiến doanh nghiệp nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN khó mà tiếp tục… chây ì.
Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Nông Văn Dũng chia sẻ, Luật BHXH sửa đổi năm 2024 không chỉ làm rõ khái niệm chậm đóng, trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), mà còn bổ sung trách nhiệm của chủ DN phải bồi thường cho NLĐ nếu không tham gia hoặc tham gia BHXH bắt buộc không đầy đủ, đóng BHXH không kịp thời, gây thiệt hại cho quyền, lợi ích hợp pháp của NLĐ… Đây là một giải pháp mạnh và rõ ràng.
Còn Giám đốc BHXH Phạm Minh Thành cho biết, Luật BHXH sửa đổi năm 2024 có thể sẽ áp dụng mức phạt về chậm nộp BHXH như: phạt chậm nộp thuế là 0,03%/ngày tính trên số tiền chậm đóng, trốn đóng và số ngày chậm đóng, trốn đóng; do đó DN nợ càng nhiều, số tiền xử phạt càng cao; khả năng nâng cao mức phạt hành chính đủ để răn đe. Đồng thời, luật bổ sung những chế tài xử lý cứng rắn hơn như: phong tỏa hóa đơn với đơn vị nợ BHXH từ 6 tháng trở lên (tương tự chế tài với DN nợ thuế); có thể sẽ áp dụng việc hoãn xuất cảnh đối với chủ DN nợ BHXH.
Từ những thay đổi, bổ sung của Luật BHXH sửa đổi năm 2024, không chỉ hành vi trốn đóng BHXH mới bị xử lý hình sự, mà cả các DN không đóng BHXH cho NLĐ, đóng không đủ, đóng chậm đều có thể bị xử lý trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội theo quy định.
“Với các quy định hết sức cụ thể và tăng nặng này, DN sẽ không thể lợi dụng kẽ hở pháp luật để chây ì, trục lợi” - ông Phạm Minh Thành nói.
Tiếp tục hoàn thiện cơ chế bảo vệ quyền lợi NLĐ
Tình trạng các DN chây ì đóng BHXH, BHYT, BHTN là do pháp luật thiếu nhất quán trong việc khởi kiện DN trốn đóng, chậm đóng. Một trong những điểm nổi bật của Luật BHXH sửa đổi năm 2024 được thông qua là quy định trách nhiệm của cơ quan BHXH.
Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Công đoàn (thuộc Liên đoàn Lao động tỉnh), luật sư Vũ Ngọc Hà phân tích, hiện nay, cơ chế duy nhất khởi kiện về BHXH đó là cá nhân NLĐ phải khởi kiện DN nợ BHXH để buộc DN phải đóng BHXH cho mình. Việc này khiến NLĐ mất thời gian và tốn kém, trong khi nghĩa vụ của NLĐ đã đóng BHXH cho DN rồi và trách nhiệm đóng BHXH là của DN và trách nhiệm thu BHXH là của cơ quan BHXH.
Cũng theo luật sư Vũ Ngọc Hà, Luật BHXH năm 2014 xác định BHXH là cơ quan nhà nước thì ngành tòa án đã trả lại hơn 5 ngàn đơn cơ quan BHXH khởi kiện DN đòi tiền BHXH, do tòa án xác định cơ quan nhà nước không được khởi kiện. Do đó, theo luật sư Vũ Ngọc Hà, sắp tới trong nghị định hướng dẫn Luật BHXH sửa đổi năm 2024 nên củng cố thêm thẩm quyền của tổ chức Công đoàn và giải thích rõ Công đoàn được đại diện cho những người lao động khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN từ 6 tháng trở lên mà không cần phải có sự ủy quyền của tất cả người lao động. Cơ quan BHXH là đơn vị được khởi kiện DN nợ BHXH. Đây sẽ là quy định để cơ quan BHXH thể hiện trách nhiệm của mình.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng đề xuất cần làm rõ quy định cơ quan BHXH kiện DN nợ BHXH là tranh chấp gì? Bởi, nếu gọi là tranh chấp lao động thì không ổn, vì tranh chấp lao động xuất phát từ quan hệ lao động, mà cơ quan BHXH không phải là một bên trong quan hệ lao động. Vì vậy, cần kiện toàn cả Bộ luật Lao động năm 2019 và Bộ luật Dân sự năm 2015 để cơ quan BHXH được quyền khởi kiện chủ DN không thực hiện đúng, đủ các quy định theo Luật BHXH năm 2014 sửa đổi.
Mặt khác, hiện trong các DN, tổ chức Công đoàn cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của NLĐ. Thế nhưng thực tế hiện nay, cán bộ Công đoàn đang hưởng lương do DN trả, dẫn đến khó khăn trong việc thể hiện đủ vai trò của một tổ chức bảo vệ quyền lợi NLĐ. Do đó, theo luật sư Vũ Ngọc Hà, Luật BHXH sửa đổi năm 2024 được thông qua lần này cần tăng thẩm quyền cho tổ chức Công đoàn là được đại diện cho những NLĐ khởi kiện DN nợ BHXH, BHYT, BHTN từ 6 tháng trở lên mà không cần phải có sự ủy quyền của tất cả NLĐ.
Hiện nay, mặc dù, Luật BHXH sửa đổi đã được thông qua, nhưng vẫn cần quy chế đặc thù để giải quyết những trường hợp chủ DN bỏ trốn, không còn khả năng đóng BHXH cho NLĐ thì sẽ cho phép giải quyết chế độ lương hưu với NLĐ có thời gian thực đóng BHXH từ 20 năm trở lên (không gồm thời gian đang nợ BHXH) và tới tuổi nghỉ hưu. Trường hợp người lao động có phần đã đóng BHXH từ đủ 10 năm trở lên (không gồm phần còn nợ) đã tới tuổi nghỉ hưu, cho phép đóng BHXH tự nguyện một lần cho số năm còn thiếu để hưởng lương hưu.
Hy vọng với những giải pháp đồng bộ và căn cơ trong xây dựng chế tài xử phạt các DN nợ BHXH có tính răn đe nghiêm khắc sẽ giúp DN, đơn vị sử dụng lao động nâng cao nhận thức về trách nhiệm trích nộp BHXH, hướng đến sự phát triển bền vững. Đồng thời, giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của NLĐ tốt hơn.
