Nữa thế kỷ giữ gìn bút tích đồng đội, người thân

(CTT-Đồng Nai) - Theo thống kê của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, tỉnh đang quản lý trên 57 ngàn hồ sơ người có công và thân nhân người có công. Hàng chục năm qua, những người có công, gia đình chính sách này giữ gìn những kỷ vật của đồng đội, thân nhân như báu vật tinh thần.

Nâng niu kỷ vật liệt sĩ

Ông Ngô Văn Thuận, cựu chiến binh và là con trai Mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Hảo (xã Hưng Lộc, huyện Thống Nhất) cho hay, nhà có 3 liệt sĩ là cha và anh, chị. Đến nay, chị gái ông vẫn chưa tìm được hài cốt.

Theo ông Thuận, khi anh trai hy sinh, đơn vị có chuyển về cho gia đình một số vật dụng, trong số này có chiếc radio. Riêng chị ông thì không có kỷ vật gì ngoài giấy báo tin và chứng nhận có nội dung: “Kính gửi bà Nguyễn Thị Hảo. Chúng tôi rất thương tiếc báo tin và chứng nhận đồng chí Ngô Thị Năm, sinh năm 1946, Tiểu đội phó Tiểu đoàn 17, Sư đoàn 2… đã hy sinh ngày 20-5-1968… được xác nhận là liệt sĩ…”.

Mong muốn của cả nhà ông Thuận là làm sao hài cốt chị gái được xác định để trở về với gia đình vì nay mẹ ông đã 104 tuổi, sức khỏe đã giảm sút nhiều nên không còn thời gian chờ đợi nữa.

Còn với Hòa thượng Thích Minh Ngạn, Phó ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh là con trai Mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Nhiễu. Năm 2020 khi tròn 100 tuổi, mẹ ông được phong tặng danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam anh hùng. Năm 2022, mẹ Nhiễu qua đời.

Khi còn sống, sau những giờ kinh kệ (mẹ Nhiễu là nhà tu hành Phật giáo), mẹ Nhiễu cùng ông hay đưa những di vật còn sót lại là tấm ảnh thời niên thiếu, huân huy chương, giấy báo tử… của 2 liệt sĩ hy sinh trong kháng chiến ra nhìn ngắm. “Ở những thời điểm cuối đời, dù bị lẫn do tuổi già nhưng mẹ tôi vẫn nhớ từng kỷ vật của người con nào” - hòa thượng Thích Minh Ngạn nói.

Theo Hòa thượng Thích Minh Ngạn, hiện ông đang tìm kiếm, sưu tập lại những kỷ vật của các liệt sĩ trong gia đình và của mẹ Nhiễu để trưng bày ở một góc nhỏ trang trọng, giúp người thân trong dòng họ cùng lưu giữ ký ức của những người đã khuất có công với dân, với nước.

Giữ gìn cả trăm lưu bút của đồng đội

Bên cạnh giữ gìn kỷ vật của liệt sĩ là người thân, nhiều người đồng đội còn lưu giữa hàng trăm bút tích của đồng đội.

Trong số này, cựu chiến binh và cũng là cựu tù chính trị bị địch bắt tù đày Huỳnh Ngọc Nhuận (ngụ xã Tân Hiệp, huyện Long Thành) hiện đang lưu giữ hàng trăm bút tích của đồng đội từ năm 1972 đến năm 1979 viết để trao đổi, động viên nhau khi lên đường nhận nhiệm vụ chiến đấu.

Trong số hàng trăm bức thư, thủ bút lưu niệm, một bức thư được ông Nhuận rất trân trọng do đồng đội viết cho ông trước lúc vượt ngục Phú Quốc về với đơn vị. Theo ông Nhuận, năm 1968 ông bị địch bắt rồi sau đó đày ra nhà tù đế quốc ở Phú Quốc. Đêm 12-5-1971, ông cùng 26 đồng đội khác tổ chức vượt ngục. Đoàn vượt ngục xác định nếu không thành công thì cầm chắc cái chết. Biết tin này, đồng đội viết cho ông lá thư trên mảnh giấy nhỏ xé từ thùng các-tông, túi mực của con mực được sử dụng làm nước viết. Trong thư, đồng đội nhắn gửi:
“Kỷ niệm thô sơ trong vòng lao lý,
Nhận được tin như dao cắt quả tim
Chiều nay nhớ mãi ngày mai đó
Khuất bóng người anh ở chốn này”.

Một thủ bút khác mà ông Nhuận còn lưu giữ mà theo ông đó là minh chứng cho việc ông tiếp tục được tổ chức công nhận sau thời gian chịu đày ải nơi nhà tù đế quốc. Đó là Quyết định do Chủ nhiệm Cục chính trị Lê Chân ký tháng 4-1973 với 3 nội dung, gồm: “Công nhận là quân nhân giải phóng nhân dân miền Nam Việt Nam giữ nguyên cấp bậc cũ: Trung đội phó, tuổi quân tính liên tục. Công nhận Đảng viên Đảng Nhân dân cách mạng Việt Nam - tuổi đảng chính thức đúng thời gian quy định thành phần (trung nông). Phòng tổ chức, Phòng cán bộ và đồng chí Huỳnh Ngọc Nhuận chiếu quyết định”.

Theo ông Huỳnh Ngọc Nhuận, gần đây, khi các bảo tàng ở Đồng Nai, Kiên Giang tìm đến sưu tập kỷ vật chiến tranh, ông đã hiến tặng, đồng thời tự photo cho mình một bộ những bức thư này và giữ một số hiện vật gốc cho riêng mình.