(CTT-Đồng Nai) - Thời gian qua, giá cà phê tăng lên mức kỷ lục từ trước đến nay, có thời điểm lên đến hơn 130 ngàn đồng/kg, cao gần gấp 3 lần so với mức bình thường. Giá cà phê tăng sốc khiến các doanh nghiệp (DN), cơ sở chế biến sản phẩm này lao đao vì khó đạt lợi nhuận trong thời điểm giá thành sản xuất tăng cao như hiện nay.

                                    Chế biến cà phê tại Công ty TNHH 89 Nguyên Anh, xã Phú Lợi, huyện Định Quán. Ảnh: Song Lê​

Giảm mạnh về nguồn cung chính là nguyên nhân khiến giá cà phê không ngừng leo thang.

Mất vùng nguyên liệu

Thời hoàng kim, Đồng Nai phát triển hơn 10 ngàn hécta cây cà phê. Nhờ lợi thế có vùng chuyên canh cà phê lớn, nhiều địa phương thu hút được DN, cơ sở đầu tư chế biến cà phê. Hiện nay, diện tích cà phê của Đồng Nai giảm mạnh.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tính đến cuối năm 2023, tổng diện tích trồng cà phê trên địa bàn tỉnh chỉ còn gần 5,5 ngàn hécta, giảm hàng trăm hécta so với năm 2022 và giảm hơn nửa diện tích so với vài năm trước đó. Tuy nhiên, diện tích cà phê còn lại này chủ yếu được trồng xen canh hoặc cây đã già cỗi, cho năng suất kém.

Ông Trần Xuân Long, Chủ tịch Hội Nông dân xã Phú Tân, huyện Định Quán so sánh, xưa trên địa bàn xã phát triển rất mạnh cây cà phê theo hướng chuyên canh, quy mô lớn với diện tích khoảng 1,7 ngàn hécta. Hiện nay, toàn xã chỉ còn hơn 200 hécta cà phê nhưng đa số diện tích này đều trồng xen canh với các cây trồng khác, cây cà phê cũng già cỗi nên sản lượng thu hoạch được rất thấp, từ 1-1,5 tấn/hécta chứ không phải 5-6 tấn như trước.

Theo những nông dân trồng cà phê trên địa bàn tỉnh, mùa nắng hạn vừa qua làm cây cà phê suy kiệt, có thể ảnh hưởng làm giảm sản lượng cà phê thu hoạch trong vụ tới. Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng lớn đến năng suất cà phê. Ngoài ra, cây cà phê trồng lâu năm dần già cỗi cũng là nguyên nhân làm cây trồng này giảm mạnh về sản lượng.

Chế biến lo thiếu nguyên liệu

Vùng nguyên liệu cà phê không ngừng bị thu hẹp gắn với nỗi lo và nhiều thách thức, khó khăn cho DN đầu tư chế biến trong lĩnh vực này.

Theo một số DN chế biến cà phê trên địa bàn tỉnh, trước đây, Đồng Nai có diện tích trồng cà phê lớn nên họ chọn đầu tư cơ sở chế biến ngay tại vùng nguyên liệu. Nhưng hiện nay, diện tích cà phê trên địa bàn tỉnh giảm mạnh, DN phải thu mua từ những vùng miền khác. Khi giá nguyên liệu cà phê tăng quá cao, các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ không có nguồn hàng dự trữ không dám nhận đơn hàng lớn. Chính vì vậy, thời gian qua, DN chỉ hoạt động cầm chừng và chưa biết lúc nào thị trường cà phê mới ổn định trở lại.

Chính vì vậy, khi cà phê chưa tăng giá, từ giữa năm, các DN, cơ sở chế biến cà phê đã nhận đơn hàng của những tháng cuối năm, thậm chí của năm sau. Trên cơ sở đó, DN sản xuất làm việc với nông dân trồng cà phê, đặt vấn đề bao tiêu sản phẩm với mức giá phù hợp. Nhưng năm nay, đến thời điểm này, cả DN sản xuất và nông dân trồng cà phê đều án binh bất động do thị trường cà phê biến động quá lớn.

Ông Trần A Sáng, Giám đốc Công ty TNHH nông sản Trần Minh (xã Phú Tân, huyện Định Quán) chia sẻ: “DN vừa là vựa thu mua nông sản, vừa sản xuất bột cà phê cung cấp ra thị trường. Kinh doanh mặt hàng này hơn 30 năm nay, chưa bao giờ tôi thấy giá cà phê tăng vọt đến mức như hiện nay". Nhiều tháng nay, DN chỉ hoạt động trong trạng thái cầm cự, thậm chí lỗ tiền công và chi phí bao bì vì giá nguyên liệu tăng quá cao trong khi cà phê bột bán ra thị trường chỉ nhích nhẹ vì khách hàng không chấp nhận mức giá tăng quá cao. Thời điểm này, DN cũng không dám nhập hàng vì sợ càng làm càng lỗ. Hiện nay, lượng hàng mua bán của DN chỉ bằng một phần nhỏ so với trước vì hoạt động kinh doanh ngành cà phê ngày càng rủi ro, áp lực. Khi nguồn cà phê dồi dào, DN không cần trữ nguyên liệu vì giá ổn định. Với tình hình như hiện nay, vào vụ cà phê, DN phải trữ cà phê với số vốn đầu tư không hề nhỏ.