(CTT-Đồng Nai) - Ngay sau vụ thu hoạch điều năm 2024, giá hạt điều thô trong nước và nhập khẩu đều tăng sốc, đạt mức kỷ lục chưa từng có từ trước đến nay. Nguyên nhân giá hạt điều tăng cao như hiện nay do nguồn cung giảm mạnh vì diện tích cây trồng này ngày càng bị thu hẹp.


Giá nguyên liệu tăng đột biến, doanh nghiệp (DN) sản xuất hạt điều gặp rất nhiều khó khăn, chỉ hoạt động cầm cự, thậm chí tạm ngưng sản xuất vì giá nguyên liệu đầu vào tăng cao trong khi thị trường tiêu thụ vẫn chậm do ảnh hưởng khó khăn chung của nền kinh tế.

Giá hạt điều tăng “sốc”

Hiện giá hạt điều thô các thương lái bán cho các nhà máy, cơ sở chế biến dao động từ 50-55 ngàn đồng/kg, tiếp tục tăng thêm khoảng 10 ngàn đồng/kg so với hồi đầu tháng 6. Mức giá này đã tăng hơn gấp đôi so với giá bán ra của nông dân trong vụ thu hoạch. Dự báo, giá sản phẩm này tiếp tục giữ đà tăng trong thời gian tới.

Giá điều tăng cao nhưng nông dân trồng điều không hề được hưởng lợi. Vụ thu hoạch điều năm 2024, nông dân trồng điều bị thất thu do vừa mất mùa, vừa mất giá khi hạt điều bán ra cao nhất vào đầu vụ cũng chỉ được khoảng 25 ngàn đồng/kg, rộ vụ chỉ còn khoảng 20 ngàn đồng/kg. Nhưng ngay sau khi kết thúc vụ thu hoạch, giá hạt điều thô tăng từng ngày và hiện đã lập mức kỉ lục về giá bán. Không chỉ điều nội địa, giá hạt điều thô nhập khẩu cũng không ngừng leo thang, hiện các cơ sở, DN sản xuất đang phải mua hạt điều thô nhập khẩu với mức giá hơn 50 ngàn đồng/kg. Và dấu hiệu tăng giá của mặt hàng này vẫn chưa dừng lại.

Theo Hiệp hội Điều Việt Nam, nguyên nhân giá hạt điều thô nhập khẩu tăng cao là do một số nhà cung ứng nguyên liệu lấy lý do mất mùa để không giao hàng hoặc yêu cầu tăng giá theo mức tăng hiện tại thì mới tiếp tục giao. Trước đó, Hội đồng Hạt và Quả khô quốc tế công bố thông tin sản lượng điều thô ở Châu Phi giảm sút khoảng 7% do ảnh hưởng bất lợi của thời tiết.

Nguồn cung hạt điều thô trong nước cũng giảm sút mạnh. Chỉ tính riêng Đồng Nai, cây điều từng là cây công nghiệp chủ lực với diện tích từng đạt hơn 50 ngàn hécta. Nhưng tính đến cuối năm 2023, toàn tỉnh chỉ còn hơn 27 ngàn hécta. Đây là cây trồng cho hiệu quả kinh tế kém nên nhiều nhà vườn không còn mạnh dạn đầu tư, chăm sóc khiến năng suất cây trồng này giảm sút mạnh về sản lượng. Bên cạnh đó, vài năm trở lại đây, biến đổi khí hậu cũng ảnh hưởng lớn đến cây trồng khá nhạy cảm với thời tiết này.

Doanh nghiệp chế biến gặp khó

Cũng Theo Hiệp hội Điều Việt Nam, hiện điều thô trong nước hiện chỉ đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu nguyên liệu để chế biến, 90% còn lại phụ thuộc vào nhập khẩu. Do đó, nếu tình trạng bẻ kèo, làm giá kéo dài, nguy cơ thiếu hụt nguyên liệu chế biến sẽ hiện hữu trong nửa cuối quý 3, quý 4 năm 2024 và ảnh hưởng đến cả quý I năm 2025.

Bà Phạm Thị Hồng Vân, chủ cơ sở hạt điều Phương Hân tại xã Thanh Sơn, huyện Tân Phú so sánh, vụ mùa năm ngoái, cơ sở thu mua được khoảng 100 tấn điều thô nguyên liệu tại các vùng trồng ở địa phương thì năm nay nguyên liệu mua được chưa đến 30 tấn. Giá điều nhập khẩu thì liên tục biến động, sáng 1 giá, chiều đã tăng lên mức giá khác. Thời gian qua, cơ sở của bà Vân chỉ sản xuất cầm chừng để làm hàng cung cấp cho một số đơn hàng khách đã đặt trước đó. Lợi nhuận của cơ sở hầu như không có, thậm chí một số đơn hàng bà phải bù lỗ vì khi báo giá với khách, giá điều nguyên liệu đang ở mức thấp nhưng ngay sau đó đột ngột tăng cao khiến cơ sở sản xuất trở tay không kịp.

Theo một số DN chế biến hạt điều trên địa bàn tỉnh, mọi năm, từ đầu năm, đa số các DN chế biến hạt điều trên địa bàn tỉnh đã ký kết các hợp đồng cho quý 3, thậm chí đến quý 4 nhưng hiện nay hầu như chưa có đơn hàng của những tháng cuối năm. Các cơ sở sản xuất không dám nhận đơn hàng vì giá điều nguyên liệu biến động quá mạnh. Bên cạnh đó, ở cả thị trường nội địa và xuất khẩu, các khách hàng cũng e ngại đặt đơn hàng mới vì khó chấp nhận mức giá hạt điều tăng cao như hiện nay vì thị trường tiêu thụ đang chậm hơn do ảnh hưởng tình hình khó khăn chung của nền kinh tế.