(CTT-Đồng Nai) - Với lợi thế diện tích đất rừng lớn, nhất là diện tích rừng trồng, Đồng Nai rất quan tâm phát triển kinh tế rừng. Trên cơ sở tiềm năng, lợi thế riêng, các địa phương có rừng trên địa bàn tỉnh đã triển khai một số mô hình kinh tế rừng như: Nuôi thủy sản dưới tán rừng ngập mặn ở huyện Nhơn Trạch, huyện Long Thành; mô hình nông lâm kết hợp như trồng dược liệu dưới tán rừng, du lịch sinh thái rừng ở các huyện Vĩnh Cửu, Tân Phú, Định Quán…
Mô hình trồng thử nghiệm linh chi dưới tán rừng tại Ban Quản lý rừng phòng hộ Xuân Lộc.
Mô hình trồng thử nghiệm linh chi dưới tán rừng tại Ban Quản lý rừng phòng hộ Xuân Lộc.
Tuy có nhiều mô hình phát triển kinh tế rừng đã chứng minh hiệu quả nhưng đến nay, những mô hình này vẫn khó nhân rộng do còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Trong đó, có rào cản không nhỏ về mặt chính sách cần tháo gỡ.
Nhiều mô hình hay
Trên địa bàn tỉnh hiện có gần 124 ngàn ha rừng tự nhiên, tập trung ở Khu bảo tồn thiên nhiên văn hóa Đồng Nai, Vườn quốc gia Cát Tiên, Ban Quản lý rừng phòng hộ Tân Phú, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp La Ngà... Trong các rừng tự nhiên trên địa bàn tỉnh có cả ngàn loài cây dược liệu đang sinh trưởng.
Dự án “Vườn cây thuốc quốc gia Nam Bộ tại Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai” giai đoạn 2021-2030 là một trong những mô hình kinh tế rừng được Đồng Nai triển khai khá sớm. Theo báo cáo của Khu bảo tồn, đơn vị đề xuất xây dựng Vườn cây thuốc quốc gia Nam Bộ với diện tích khoảng 200 hécta. Vườn sẽ chia ra làm 3 khu vực gồm: Khu vực bảo tồn; khu vực nghiên cứu và phát triển; khu vực hành chính và dịch vụ. Vườn thuốc này sẽ sưu tập, bảo tồn, lưu trữ các loài cây thuốc, nhất là với những loại dược liệu quý; sẽ xây dựng các quy trình gây giống, trồng, khai thác đồng thời chuyển giao cho người dân tại địa phương phát triển cây dược liệu và quảng bá về nguồn dược liệu gắn với phát triển tham quan du lịch.
Kết quả đánh giá, điều tra tại Khu bảo tồn hiện có trên 900 loại cây thuốc, trong đó có nhiều loại đặc hữu, quý hiếm. Trong đó, dự án Vườn cây thuốc quốc gia Nam Bộ tại Khu bảo tồn đã sưu tập và trồng được hơn 300 loài cây thuốc, phần lớn là cây thuốc có giá trị. Vùng này về thổ nhưỡng, sinh thái, thời tiết, môi trường rất phù hợp để xây dựng vườn cây thuốc quốc gia. Việc phát triển, bảo tồn các cây dược liệu quý hiếm tại các rừng tự nhiên trên địa bàn tỉnh, từ đó nhân rộng để người dân tại địa phương có thể trồng cây dược liệu nhằm tăng thu nhập. Mục tiêu của dự án trên phải vừa đảm bảo mục tiêu về kinh tế; vừa có giá trị về giáo dục chính trị, môi trường sinh thái, về đa dạng sinh học…
Năm 2023, đề tài “Nghiên cứu mô hình trồng thử nghiệm nấm linh chi dưới tán rừng keo lai” do Chi cục Kiểm lâm Đồng Nai chủ trì thực hiện được công nhận là đề tài khoa học-công nghệ cấp tỉnh. Được biết, năm 2018, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đồng Nai đã tiến hành trồng thử nghiệm 300 phôi nấm linh chi tại Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp La Ngà (xã Thanh Sơn, huyện Định Quán). Kết quả, nấm linh chi đỏ sinh trưởng và thu hoạch sản phẩm nấm đạt chất lượng cao. Đề tài này đã thu hút được doanh nghiệp tham gia với mục tiêu ứng dụng kết quả nghiên cứu nhân rộng vào thực tế, nhằm thương mại hóa sản phẩm. Qua đó góp phần tạo công việc làm và phát triển kinh tế cho các hộ dân đang nhận khoán trồng và giữ rừng phòng hộ tại địa phương.
Mô hình trồng rừng xen canh với cây hàng năm tại huyện Xuân Lộc.
Mô hình trồng rừng xen canh với cây hàng năm tại huyện Xuân Lộc.
Trong những năm qua, quan điểm của tỉnh là bảo vệ và phát triển vốn rừng. Trên thực tế, Đồng Nai đã làm tốt công tác này với tỷ lệ che phủ rừng toàn tỉnh đạt gần 29,3%, là tỉnh có tỷ lệ che phủ rừng lớn nhất vùng Đông Nam bộ và Tây Nam bộ. Muốn bảo vệ và phát triển rừng bền vững hơn thì kinh tế lâm nghiệp phải được xem trọng; rừng phải sinh ra tiền, tạo ra sản phẩm cho xã hội.
Những mô hình phát triển kinh tế rừng đã chứng minh hiệu quả nhưng đến nay vẫn khó nhân rộng do gặp rào cản không nhỏ về mặt chính sách. Tiêu biểu, dự án Du lịch sinh thái nghỉ dưỡng The Coi tại khu vực thuê môi trường rừng thuộc Ban Quản lý rừng phòng hộ Tân Phú ( huyện Định Quán) được doanh nghiệp đầu tư với nội dung thuê 10 điểm trong rừng phòng hộ Tân Phú với tổng diện tích khoảng 480 hécta. Dự án sẽ xây dựng các công trình phục vụ du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong khu vực thuê môi trường rừng. Tuy nhiên, hơn 10 năm nay, dự án chưa được phê duyệt do vướng rất nhiều quy định trong việc thuê môi trường rừng, trong đầu tư xây dựng, đầu tư về đường, điện…
Dự án “Vườn cây thuốc quốc gia Nam bộ tại Khu Bảo tồn thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai” qua nhiều năm thực hiện vẫn nằm trên giấy. Khu bảo tồn vẫn tiếp tục có nhiều đề xuất, kiến nghị với UBND tỉnh và các sở, ngành hỗ trợ, đặc biệt tháo gỡ những vướng mắc về mặt chính sách, cơ chế để đề án được triển khai.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Lê Văn Gọi nhận xét: “Lâu nay, chúng ta đã làm được nhiệm vụ bảo vệ nguồn nước của rừng, chức năng hấp thu khí thải carbon của rừng và chức năng cung cấp gỗ và lâm sản. Tuy nhiên, tiềm năng rất lớn là phát triển kinh tế dưới tán rừng còn bị bỏ ngỏ dù nhiều hộ dân đã trồng cây dược liệu dưới tán rừng, nhưng vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ, hiệu quả chưa cao”. Trong đó, người làm nghề rừng vẫn còn lúng túng trong việc tìm ra giải pháp phát triển kinh tế rừng. Ở đây, cần tạo sinh kế cho rừng để đến 1 ngày rừng tự nuôi rừng chứ không phải tốn kinh phí nhà nước để duy trì, bảo vệ rừng như thời gian qua. Tuy nhiên, những mô hình kinh tế rừng vẫn khó triển khai hoặc nhân rộng vào thực tế do rào cản về pháp lý. Theo ông Gọi, những vướng mắc, khó khăn về mặt pháp lý, Chính phủ đã thấy và đang tháo gỡ. Đồng Nai cũng rất quan tâm hỗ trợ, đồng hành với doanh nghiệp, người trồng rừng, tạo môi trường thuận lợi thu hút đầu tư phát triển kinh tế rừng trong thời gian tới.