Độc đáo bưởi hồ lô tạo hình bản đồ Việt Nam ở Tân Triều, Vĩnh Cửu

Mùa bưởi Xuân Đinh Dậu 2017 này, bên cạnh những quả bưởi được tạo hình hồ lô, thỏi vàng, in chữ phúc, tài, lộc, anh Sơn còn cung cấp sản phẩm bưởi in hình bản đồ Việt Nam với đầy đủ phần đất liền, đảo và các quần đảo.

Thông qua đề án quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý Tân Triều

Chiều 21-10, Hội đồng thẩm định của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) đã nghiệm thu dự án “Quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý Tân Triều dùng cho sản phẩm bưởi của huyện Vĩnh Cửu” với 100% phiếu thuận.

Dự án do Sở KH-CN chủ trì thực hiện với tổng kinh phí hơn 800 triệu đồng từ ngân sách Trung ương. Mục tiêu chính của dự án là nhằm đảm bảo quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý của người dân, tổ chức liên quan, phát triển danh tiếng thương hiệu, nâng cao vị thế của bưởi Tân Triều, nâng cao đời sống, thu nhập của người trồng bưởi. Dự án có phạm vi trên địa bàn 5 xã Bình Hoà, Tân Bình, Bình Lợi, Thiện Tân của huyện Vĩnh Cửu với diện tích trên 1.300 ha bưởi đường lá cam và bưởi ổi.

Hiện Sở KH-CN đã hoàn thành việc nghiên cứu thị trường, xây dựng hệ thống phát triển thương mại cho bưởi Tân Triều.

Không ngừng làm mới đặc sản địa phương

Anh Ngô Văn Sơn bên bưởi hồ lô tạo hình bản đồ Việt Nam ở Tân Triều, Vĩnh Cửu.

Những ngày này, anh Sơn luôn túc trực tại vườn bưởi của mình để theo dõi, chăm sóc những trái bưởi hồ lô đang trong giai đoạn tạo hình, chuẩn bị cho Tết Nguyên đán sắp tới. Dẫn chúng tôi đi tham quan vườn bưởi trĩu quả, anh Sơn chậm rãi kể: “Bưởi Tân Triều là loại đặc sản luôn đắt hàng và có giá trị kinh tế cao. Đặc biệt Tết Nguyên đán, hầu như năm nào sản phẩm của địa phương cũng không đủ cung ứng ra thị trường. Tuy nhiên, mức giá từ năm này qua năm khác bình bình vậy chứ không có tăng đột biến. Tôi nghĩ ra cách làm mới sản phẩm vừa để đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của khách hàng vừa để nâng cao lợi nhuận cho mình”.

Nghĩ là làm, năm 2011, anh tìm về các chủ vườn dưới miền Tây để học hỏi cách tạo hình cho bưởi. Hai năm đầu thử nghiệm, do không nắm vững kỹ thuật trồng, tạo hình nên anh thất bại và lỗ nặng. Không nản chí, anh bỏ chi phí mời một số chủ trang trại dưới miền Tây, cùng với những kỹ sư nông nghiệp ở Viện cây ăn quả miền Nam, kỹ sư nông nghiệp của Trường đại học Cần Thơ về vườn nhà hướng dẫn quy trình, kỹ thuật tạo hình cho bưởi. Có thầy, lại vốn sáng ý, anh Sơn nắm bắt kỹ thuật rất nhanh và từ đó đến nay, mỗi năm anh đều làm mới, thay đổi hình thù, mẫu mã in trên quả bưởi.

Anh cũng kể về “lịch sử” vườn bưởi. Trước năm 1999, khu vườn hơn 2 ha của gia đình anh đã trồng qua nhiều loại cây nông nghiệp khác nhau như: mì, bắp, nhưng năng suất thấp và không ổn định. Mọi chuyện bắt đầu thay đổi khi anh quyết tâm cải tạo lại vườn và xuống 300 cành bưởi. “Thời đó, tôi cũng chỉ trồng bưởi theo cách truyền thống, nghĩa là chiết cành, đào lỗ rồi xuống giống, chứ không được học hỏi kỹ thuật ở một trường lớp nào”, anh Sơn nói. Sáu năm sau, 300 gốc bưởi đồng loạt ra bông, kết trái, nhưng khi đó anh nghĩ, bưởi là loại cây trồng lâu năm, ăn quả sớm sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của cây. Thế là anh mạnh tay bỏ đi gần hết lứa quả đầu mùa, chỉ để lại chừng 2 thiên bưởi (1 thiên 1.200 trái). Thời đó, bưởi Tân Triền chưa có giá nên tiền bán bưởi chỉ vừa đủ bù tiền giống.

Nhận thấy cây bưởi phát triển được trên vùng đất trũng của gia đình, anh Sơn quyết tâm mở rộng vườn cây. Để giảm bớt chi phí ban đầu, anh đã tự mình chiết cành làm giống cho đến khi toàn bộ 2 ha được phủ kín bưởi (khoảng 750 gốc). Cùng thời gian đó, anh tích cực tham gia các lớp tập huấn trồng cây theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ đó, anh biết cách làm hệ thống mương nước bao quanh vườn, dọn vườn sạch cỏ để hạn chế mầm bệnh, biết cách điều chỉnh thời gian trổ bông để bưởi chín vào đúng thời điểm cận Tết.

Từ năm 2013 đến nay, vào mỗi mùa Tết, anh Sơn lại tung ra thị trường một tạo hình mới trên quả bưởi. Năm 2013, anh tạo hình bưởi hồ lô. Năm 2014 cũng trên bưởi hồ lô nhưng có in thêm các chữ, tài, lộc, phát tài, phát lộc. Năm 2015, lần đầu tiên anh cho ra mắt sản phẩm bưởi có in hình bản đồ Việt Nam. Và mùa Tết Nguyên đán 2017 này, cũng trên tạo hình bưởi hồ lô bản đồ nhưng đầy đủ hơn, chi tiết hơn với tên các đảo và quần đảo. Toàn bộ những tạo hình này đều do anh tính toán chi tiết kích thước, hình dáng rồi đặt hàng nhà sản xuất.

Những quả bưởi được tạo hình đem lại giá trị cao gấp nhiều lần so với bưởi thông thường. Điều này, không những giúp anh Sơn “gỡ” vốn liếng ban đầu mà còn cho anh thêm niềm tin để tiếp tục thực hiện đam mê làm mới sản phẩm nông nghiệp của mình. Chỉ tính mùa bưởi Tết năm 2016 vừa qua, vườn bưởi của anh Sơn cung cấp ra thị trường hơn 20 tấn. Số tiền thu về khoảng 800 triệu đồng, trừ chi phí, anh thu lời được một nửa. Trong đó, một quả bưởi hồ lô giá khoảng 1 triệu đồng; cặp “tài - lộc” khoảng 2,5 triệu đồng; chùm 3 “lộc - phát - tài”  khoảng 5 triệu đồng; chùm 4 trái “tứ - quý - tài - lộc” có giá khoảng 12 triệu đồng; cặp bản đồ 10 triệu đồng; bản đồ có chữ dự kiến 12 đến 15 triệu đồng.

Sẵn sàng chia sẻ “bí quyết” làm giàu…

Là người khá thành công trong lĩnh vực tạo hình nâng cao giá trị cho đặc sản bưởi Tân Triều nhưng anh Sơn luôn nhận mình là người đi sau. Đi sau ở đây có nghĩa là người trồng bưởi muộn chứ không phải làm theo người khác. Anh cũng không ngần ngại chia sẻ kinh nghiệm làm vườn của mình cho mọi người.

Theo anh Sơn, việc tạo hình bưởi hồ lô khá đơn giản, giá bán gấp 2 - 3 lần, thậm chí nhiều hơn nữa so với bưởi thông thường nên những nông dân khác có thể tự làm được. Theo đó, khi trái bưởi được 2 tháng tuổi đã bắt đầu “chọn mặt gửi vàng”, đó là những trái phải tròn trịa, cuống đẹp, thẳng. Chọn được bưởi rồi thì dùng vòng siết ở giữa lại khoảng 2 tháng, sẽ cho bưởi hồ lô. Từ trái bưởi hồ lô ban đầu, nếu muốn làm tăng giá trị thì tiếp tục tạo hình. Vẫn giữ nguyên vòng dây thắt, nhưng úp thêm khuôn nhựa (hình tạo trên quả bưởi nằm trong khuôn nhựa) vào, bưởi lớn, chèn ép vào khuôn sẽ tạo ra các hình theo ý muốn.

Trên những quả bưởi tạo hình, anh Sơn thường dùng miếng bạt nhỏ che ở trên, mục đích để quả bưởi có màu xanh đều, không bị rám nắng. Đối với những quả bưởi tạo hình đòi hỏi phải có sự chăm sóc kỹ lưỡng hàng ngày. Trong trường hợp bị ong chích, nước mưa đọng trong khuôn hình nếu không kịp thời can thiệp sẽ bị hỏng cả quả bưởi. Tỷ lệ tạo hình thành công đối với bưởi cũng chỉ khoảng 60 - 70%.

Anh Sơn nói về 30 cặp bưởi in hình biển đảo chuẩn bị chào hàng Tết năm nay: “Tôi đã mất khá nhiều thời gian và công sức cho sản phẩm này. Ngoài sự kỳ công của 4 lớp khuôn, tôi còn phải chế tạo ra loại sơn đặc biệt hoàn toàn từ lá cây tự nhiên. Sơn được bôi sẵn lên khuôn để khi úp khuôn vào quả bưởi, phần bị sơn sẽ che đi ánh sáng bên ngoài, ngăn không cho chất diệp lục trên quả phát triển, đến khi gỡ khuôn, các chữ cái, đường viền bản đồ, quần đảo sẽ có màu vàng nổi bật trên nền xanh của bưởi. Với tạo hình này, tôi hy vọng đây sẽ là sản phẩm độc đáo thu hút khách”.

Dự kiến, Tết Nguyên đán năm nay, anh Sơn sẽ cung cấp ra thị trường khoảng 25 tấn bưởi Tân Triều. Trong đó có khoảng 1.000 trái bưởi được tạo hình các loại. Nếu duy trì giá bán như năm qua, anh sẽ thu về khoảng 1 tỷ đồng. Hiện các thương lái đã đặt hàng với anh khoảng trên 15 tấn bưởi.

Anh Sơn chia sẻ thêm về bí quyết làm vườn của mình, trong khi nhiều nhà vườn vẫn tận dụng không gian dưới tán cây ủ nấm rơm, thả gà thì vườn bưởi của anh Sơn tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn VietGAP: giữ vườn cây sạch sẽ, không chăn thả gia cầm, bón phân hữu cơ, phun thuốc sinh học phòng trừ mầm bệnh. Ngoài ra, anh đầu tư làm hệ thống thoát nước bao quanh vườn tránh ngập vào mùa mưa, làm cọc chống phòng gãy cành, đổ cây.