(CTT-Đồng Nai) - Mới đây, đoàn công tác của lãnh đạo tỉnh do Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh dẫn đầu đã thực hiện khảo sát các thắng cảnh, tìm hiểu những giá trị địa chất, di sản trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở kết quả buổi giám sát, tỉnh sẽ xây dựng kế hoạch, chiến lược bảo tồn, phát huy những giá trị di sản, địa chất xứng tầm, tạo sự đột phá, thúc đẩy phát triển du lịch, góp phần nhân rộng, phát triển kinh tế - xã hội địa phương.


Những “kiệt tác” thiên nhiên của Đồng Nai

Có dịp đi ngang quốc lộ 20, qua địa bàn huyện Định Quán, nhiều người dân thường nhắc đến những tên như: đá Ba Chồng, đá Dĩa, hang Dơi, thác Mai - bàu Nước Sôi… Dù bất kỳ ai, dù chưa từng được chiêm ngưỡng những danh thắng vừa kể, chỉ cần nghe qua cái tên cũng khiến mọi người tò mò, muốn khám phá. Đặc biệt, đá Ba Chồng, đá Dĩa là “kiệt tác thiên nhiên” với những hình dáng đẹp và độc đáo đã trở thành biểu tượng của người dân huyện Định Quán từ nhiều năm qua.

Đồng Nai có hệ thống các hòn, tảng, khối đá granite. Từ những thông tin, dấu tích, các nhà khoa học nhận định, khu vực đá Ba Chồng chính là kết quả của sự tương tác giữa lục địa và đại dương. Trong quá khứ, khu vực này là vùng biển cổ, dấu tích có thể nhận diện được đặc điểm này chính là bề mặt đá bằng phẳng đã tạo nên những hình thể đá vô cùng đẹp như đá chồng, đá dĩa… Đặc biệt, các nhà khoa học đã giải mã về bí mật danh thắng đá Dĩa, nằm phía sau đá Ba Chồng, là kiến tạo địa chất từ biển cổ xa xưa, đặc biệt tảng đá dĩa là minh chứng cho ngấn biển cổ từ hàng chục ngàn năm trước đã tạo nên hình thể vô cùng đẹp, đây chính là sự độc đáo về địa chất tại Đồng Nai.

PGS.TS Trần Tân Văn, Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học địa chất và khoáng sản Việt Nam cho biết, Đồng Nai có nhiều dấu tích liên quan đến hệ thống núi lửa, hang động núi lửa và những công trình kiến trúc đá thiên nhiên độc đáo nhất mà chưa nơi nảo có được.
Đồng Nai có nhiều dấu tích là những khu vực đất ngập nước như: bàu Nước Sôi, bàu Cá, bàu Hàm, cùng với nhiều đầm, hồ… Hệ thống đầm, hồ, đất ngập nước tại Đồng Nai chắc chắn có liên quan đến hoạt động của những núi lửa âm. Nếu đúng như thế thì đây sẽ là những giá trị địa chất mang tầm cỡ quốc tế.

PGS.TS hy vọng, qua những nghiên cứu sắp tới có thể chứng minh và công nhận Đồng Nai có công viên địa chất toàn cầu từ UNESCO riêng cho Đồng Nai.

Tuyên truyền, vận động người dân nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy giá trị địa chất

Ngoài những giá trị về thiên nhiên, văn hóa, con người đang đóng vai trò rất quan trọng và ở Đồng Nai, từ lãnh đạo tỉnh đến chính quyền, cộng đồng địa phương cũng như các nhà đầu tư đang rất quan tâm đến vấn đề phát triển kinh tế, xã hội bền vững. Mô hình công viên địa chất hướng đến bảo tồn và phát huy giá trị bền vững, tổng thể tất cả các loại hình giá trị, từ địa chất đến văn hóa, lịch sử, khảo cổ và đa dạng sinh học.

Theo các nhà khoa học, Đồng Nai có đủ các yếu tố về địa chất, đa dạng sinh học, văn hóa, lịch sử, khảo cổ học. Cụ thể, về đa dạng sinh học Đồng Nai có khu bảo tồn thiên nhiên, Vườn quốc gia Cát Tiên… ở Vĩnh Cửu, Tân Phú. Về văn hóa có thánh địa Cát Tiên tại tỉnh Lâm Đồng (giáp ranh với Đồng Nai) cùng các giá trị văn hóa bản địa của các dân tộc như: S’Tiêng, Chơ ro, Châu Mạ…giá trị lịch sử cách mạng như chiến khu D, nghề thủ công truyền thống như: nghề gốm sứ, nghề đá…cũng là những đặc trưng rất đặc sắc.

Qua khảo sát, cùng với ý kiến của nhà khoa học, ông Nam có thêm sự hiểu biết về đặc tính hoạt động của hệ thống núi lửa, đặc biệt là núi lửa âm cùng những câu chuyện xoay quanh sự hình thành các bàu. Đồng Nai có thể có cả một cánh đồng núi lửa, riêng Định Quán có khoảng 18 miệng núi lửa, trong đó những núi lửa âm, miệng thấp hơn mặt đất
Để bảo tồn và phát huy những giá trị về địa chất, công viên toàn cầu, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh yêu cầu Ban cán sự Đảng UBND tỉnh trao đổi, xem xét chuẩn bị hồ sơ xin công nhận công viên địa chất để trình lên các tổ chức thẩm quyền của UNESCO yêu cầu công nhận di sản thiên nhiên về công viên địa chất, tạo nên những giá trị văn hóa cho Đồng Nai.

Bên cạnh đó, Bí thư Tỉnh ủy cũng nhấn mạnh, các cơ quan truyền thông nâng cao nhận thức cho người dân, xã hội về giá trị của hệ thống núi lửa, hang ngầm và các địa chất trên địa bàn Đồng Nai. Phải để người dân hiểu được rằng, những bãi đá ở Đồng Nai không đơn thuần chỉ là đá mà còn có giá trị độc đáo so với các nơi trên thế giới, có thể trở thành di dản thiên nhiên, công viên địa chất, người dân cần phải hiểu được những giá trị này để tạo sự đồng thuận; giúp các doanh nghiệp đang quản lý, có dự án phát triển du lịch liên quan đến các vùng địa chất có thể kết nối với các nhà khoa học, nhà địa chất, để vừa làm du lịch, vừa tôn tạo, phát huy những giá trị ngày càng nhiều hơn; quy hoạch của Định Quán, Tân Phú, Vĩnh Cửu, Thống Nhất khi thực hiện cần lưu ý bảo đảm tính đồng bộ. Dù chưa được công nhận là công viên địa chất nhưng vẫn có giá trị về thiên nhiên, văn hóa thì cần phải giữ gìn, bảo tồn. Ngoài ra, cần phải nhận diện, khoanh vùng những không gian có những giá trị về địa chất, văn hóa, lịch sử… để giữ gìn cho các thế hệ mai sau.

Đến năm 2024, trên thế giới có 228 công viên địa chất của 50 quốc gia, vùng lãnh thổ. Để hình thành được công viên địa chất hướng đến phát triển bền vững, đòi hỏi phải có sự chung tay từ chính quyền địa phương đến người dân, nhà đầu tư.