Thời gian qua, cộng đồng dân cư Bàu Điền (ấp 4, xã Phú Lý, H.Vĩnh Cửu) đã tích cực tham gia các chương trình do Khu Bảo tồn thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai (Khu bảo tồn) phát động, như: góp sức bảo vệ rừng; phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR); tuyên truyền người thân không săn bắt động vật hoang dã... Nhờ đó, công tác quản lý bảo vệ rừng (QLBVR) trong những năm gần đây được đảm bảo, hiệu quả.


Điểm sáng giữ rừng

Là một trong những người đặt chân đầu tiên đến khu vực Bàu Điền, ông Phan Thanh Luyện (ấp 4, xã Phú Lý) nắm rất rõ vùng đất này. Ông Luyện cho hay, Bàu Điền nằm sâu trong rừng già và cách trung tâm H.Vĩnh Cửu trên 30 km. Người dân từ khắp mọi miền đất nước đã chọn vùng đất Bàu Điền làm nơi đến để sinh sống và hình thành nên cộng đồng dân cư cho đến nay đã trên 35 năm. Hiện cụm dân cư Bàu Điền có trên 200 hộ dân với hơn 1.000 nhân khẩu.

“Thời gian đầu, đa số người dân đến đây với bàn tay trắng, cuộc sống gặp rất nhiều khó khăn, thiếu thốn. Nhận thức của bà con lúc bây giờ còn nhiều hạn chế trong việc bảo vệ rừng, PCCCR, thậm chí cuộc sống nhiều lúc túng quẫn khiến họ vào rừng chặt cây, bẫy con thú đem bán đổi gạo nuôi gia đình”- ông Luyện kể.

Năm 1997, lãnh đạo tỉnh chỉ đạo đóng cửa rừng và cấm không cho khai thác chế biến lâm sản. Ðến năm 2004, tỉnh chủ trương sáp nhập các lâm trường để thành lập Khu bảo tồn; chuyển từ rừng sản xuất sang rừng đặc dụng để tiến hành quản lý, bảo vệ rừng. Từ đó, Khu bảo tồn đẩy mạnh công tác tuyên truyền pháp luật, cử cán bộ xuống địa bàn dân cư để động viên, giải thích mục đích, ý nghĩa của việc đóng cửa rừng và bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá rừng.

Bên cạnh đó, Khu bảo tồn thường quan tâm chăm lo đến đời sống của người dân, như: tạo công ăn việc làm cho bà con; giới thiệu thanh niên trong vùng đi làm ở các công ty, xí nghiệp; thăm tặng quà vào các dịp lễ, Tết... “Nhiều trường hợp được giúp đỡ thì cuộc sống của họ giờ đây đã ổn định. Nhờ đó, nhận thức của người dân Bàu Điền dần thay đổi theo hướng tích cực và sẵn sàng ủng hộ các chương trình của Khu bảo tồn”- ông Luyện bộc bạch.

Những chuyển biến tích cực

Ông Nguyễn Văn Tuấn, Trạm trưởng Trạm Kiểm lâm Bàu Ðiền (Hạt Kiểm lâm Khu bảo tồn) cho biết, hiện trạm có 7 kiểm lâm viên nhưng phải quản lý 6 tiểu khu thuộc tiếp giáp 2 xã Mã Đà và Phú Lý với tổng diện tích trên 5.700 ha. Lực lượng kiểm lâm mỏng nhưng phải phụ trách địa bàn rộng lớn, dân cư sinh sống đông đúc khiến trạm chịu nhiều áp lực trong công việc. Tuy nhiên, trạm đã cố gắng triển khai nhiều giải pháp đồng bộ với quyết tâm làm tốt công tác QLBVR.

Bên cạnh tăng cường tuần tra, canh gác rừng, Trạm Kiểm lâm Bàu Ðiền đã đề xuất Khu bảo tồn cho thành lập Câu lạc bộ (CLB) xanh vào năm 2014. Qua đó xét chọn những thành viên uy tín trong cộng đồng (khoảng 30 người) để cùng lực lượng kiểm lâm tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật đến người dân trong công tác QLBVR, PCCCR và bảo vệ hành lang hàng rào điện tử bảo tồn voi rừng đi qua địa bàn.

Bà Nguyễn Thị Tuyến, Chủ nhiệm CLB xanh Cánh Hoa Dầu cho biết, trước đây, một số người dân trên địa bàn thường hay vào rừng chặt mây, bẻ măng, hái ươi… để bán kiếm tiền trang trải cuộc sống. Đối với những trường hợp này, các thành viên CLB xanh Cánh Hoa Dầu quan tâm nhiều hơn và thường xuyên đến nhà để tuyên truyền, động viên họ đừng làm những việc trái với quy định pháp luật. Nhờ đó, nhiều bà con đã thay đổi nhận thức tích cực, tình trạng xâm nhập rừng trái phép cũng giảm đi đáng kể. “Có những người trước đây chỉ biết vào rừng săn bắt, hái lượm thì sau khi chúng tôi đến tuyên truyền, vận động đã giúp họ nhận ra việc làm sai trái của mình. Từ đó họ đã bỏ thoái quen vào rừng và đi tìm việc làm khác phù hợp, ổn định hơn” - bà Tuyến tâm sự.

Ông Nguyễn Văn Tuấn, Trạm trưởng Trạm Kiểm lâm Bàu Ðiền cho hay, trạm còn đề xuất Khu bảo tồn cho thành lập Tổ cộng tác viên lâm nghiệp nhằm thu hút nhiều người dân tham gia bảo vệ rừng. Các thành viên trong tổ có nhiệm vụ tham gia vào công tác tuyên truyền pháp luật đến người dân; canh gác phòng chống cháy, dọn dẹp đường băng cản lửa vào mùa khô. Ngoài ra, các thành viên còn là “tai, mắt” của kiểm lâm, khi phát hiện đối tượng lạ có nhiều nghi vấn thì họ phải báo ngay cho lực lượng kiểm lâm để theo dõi và ngăn chặn kịp thời. Nhờ vậy, công tác QLBVR, PCCCR tại Bàu Điền luôn được đảm bảo.

“Hơn 10 năm trước, tình trạng vi phạm tài nguyên rừng liên tục xảy ra, lực lượng kiểm lâm thường xuyên đối đầu với lâm tặc, nhiều đối tượng manh động sẵn sàng chống trả quyết liệt. Còn những năm gần đây, ý thức của người Bàu Điền đã có nhiều thay đổi, số vụ việc vi phạm về rừng cũng giảm dần mỗi năm. Nhờ đó, lực lượng kiểm lâm cũng đỡ gánh nặng trong công tác bảo vệ rừng” - ông Tuấn chia sẻ.

Ông Nguyễn Hữu Phước (Hạt trưởng Hạt kiểm lâm Khu bảo tồn) cho biết, hiện trong lâm phận của đơn vị có hàng ngàn hộ dân sinh sống và phân tán thành nhiều cụm nhỏ lẻ nằm trong rừng sâu. Trước thực trạng trên, Khu bảo tồn trong thời gian qua đã triển khai nhiều giải pháp trong công tác QLBVR, PCCCR. Bên cạnh công tác tuyên truyền, tuần tra, kiểm tra xử lý vi phạm, đơn vị còn thực hiện nhiều chương trình chăm lo đời sống của người dân trong lâm phận. Chẳng hạn, đơn vị đã triển khai việc hỗ trợ kinh phí hàng năm cho các thành viên Tổ cộng tác viên lâm nghiệp là 250 ngàn đồng/người/tháng theo quy định; chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng cho người dân với hơn 900 triệu đồng/1.600 hộ dân/năm, nhằm góp phần tăng thu nhập, ổn định cuộc sống cho người dân. “Nhờ đó, lòng dân đã đồng thuận, giúp cho công tác QLBVR, PCCCR ngày càng tốt hơn”- ông Phước chia sẻ.